محمدرضا امین ناصری - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران، استادیار مهندسی صنایع
عباس آزادی مقدم آرانی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و فنون مازندران، دانشکده مهندسی صنایع

شرایط متغیر اقتصادی و ناشناخته بودن بسیاری از عوامل تاثیرگذار بر موفقیت یک پروژه ، تصمیم گیری جهت مشارکت در سرمایه گذاری های را به یک موضوع مهم برای موسسات مالی و بانک ها تبدیل کرده است. به این دلیل موسسات تلاش می کنند تا از تکنیک ها و ابزارهای دانایی جهت تصمیم گیری اتوماتیک و خودکار بهره گیرند تا فرآیند ارزیابی پروژه ها و وام ها را بهبود بخشند و مدیران را در پیش بینی ها و تصمیم گیری ها یاری دهد. یکی از این ابزارها، سیستم های خبره و هوشمند است. در کشورهای در حال توسعه علی رغم محدودیت سرمایه، کمتر به ارزیابی پروژه ها توجه شده و دلیل این مدعا نیز بسیاری طرح های نیمه تمام و یا شکست خورده است. البته در بسیاری از این طرح ها، کار ارزیابی صورت گرفته است. اما از جمله نواقص این ارزیابی ها می توان به مدت زمان فرآیند ارزیابی و تغییر بعضی پارامترها از هنگام ارزیابی تا هنگام اجرا اشاره کرد. عامل مهم دیگر در عدم کارایی این فرآیند، عدم وجود پایه و اساس علمی و کارشناسی شده برای ملاک های مورد استفاده در فرآیند ارزیابی اشاره کرد. در این تحقیق، با شناسایی معیارهای مهم و موثر در ارزیابی پروژه ، مدلی جهت ارزیابی هر پروژه و سپس با توجه به ارزیابی حاصل شده یک سیستم خبره جهت تصمیم گیری در خصوص پروژه، ارائه شده است. در تمام مراحل طراحی مدل و سیستم خبره از خبرویت کارشناسان خبره امر بهره گرفته شده است. جهت شناسایی معیارها از پرسشنامه هایی استفاده شد. در بخش ارزیابی مدل از تکنیک AHP استفاده شده است. در این قسمت، معیارهای شناسایی شده که در پنج دسته تقسیم بندی شده اند، وزن دهی شده و با مشخص کردن وضعیت هر معیار برای پروژه پیشنهادی، نتیجه ارزیابی مشخص می شود. در قسمت دوم، عوامل موثر در تصمیم گیری نهایی وام دهی، اساس سیستم خبره را شتکیل می دهند. قواعد سیستم خبره طراحی شده (که در طراحی آن از نرم افزار VP-EXPERT استفاده شده)، حالات و شرایط مختلف عوامل فوق را لحاظ نموده و در نهایت توصیه مناسبی جهت اتخاد تصمیم در خصوص هر پروژه در اختیار دستگاه واک دهنده قرار می دهد. مدل طراحی شده در 10 مورد عملی نیز اجرا شده و اعتبار سنجی آن مورد مقایسه و مطالعه قرار گرفت.

ارزیابی ، وام ، سیستم خبره ، تصمیم گیری ، معیار