اکبر اسماعیلی - کارشناس ارشد دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
سیدفرهاد موسوی - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

افزودن مواد مالچی به خاکهای مناطق خشک و نیمه خشکف که از نظر خواص فیزیکی و شیمیایی دارای مشکلاتی هستند، می تواند تاثیر به سزایی بر نفوذپذیری ، اندازه خاکدانه ها، ظرفیت نگهداری رطوبت و تهویه خاک داشته باشد. لذا لازم است در هر منطقه آزمایشهایی برای تعیین اثر نوع مالچی بر خاکهای مختلف انجام شود. بدین منظور، آزمایشی در سال 1375 در دانشگاه صنعتی اصفهان برای تعیین اثرات انواع مالچها بر روی دو نوع خاک رسی که سرعت نفوذ آب به آنها کم بود انجام شد. در این آزمایش از دو نوع خاک رسی و رسی شور و قلیا همراه با روشهای بدون خاک ورزی و خاک ورزی معمولی و شش تیمار مالچ شامل شاهد، کود حیوانی، کود کمپوست، شیرابه کمپوست، کاه و کلش گندم و یونجه خشک سبز استفاده شد که در دو نوبت به فاصله 10 روز آبیاری شدند. طرح آزمایش بلوکهای کاملاً تصادفی به سه تکرار بود و در ستونهای آزمایشگاهی که بدین منظور تهیه شده بود انجام شد. سرعت نفوذ آب به داخل خاک و مقدار نفوذ تجمعی به مدت 4 ساعت بدست آمد. سپس اطلاعات آزمایشگاهی توسط برنامه کامپیوتری GEFI پرازش داده شد. نتایج نشان داد که: 1) افزایش مالچ به خاک رسی در روش بدون خاک ورزی اثری بر سرعت نفوذ نسبت به تیمار شاهد نداشت، 2) اضافه کردن مالچ همراه با خاک ورزی در خاک رسی باعث افزایش سرعت نفوذ نهایی به مقدار 0/2 الی 0/7 سانتیمتر در ساعت و افزایش نفوذ تجمعی آب به مقدار 4 الی 9 سانتیمتر در ساعت نسبت به روش بدون خاک ورزی شد، 3) اضافه کردن مالچ همراه با خاک ورزی باعث افزایش تخلخل خاک به مقدار 4 الی 5/2 درصد درخاک رسی و 1/7 الی 2/8 درصد در خاک رسی شور و قلیا و کاهش جرم مخصوص خاک به مقدار 0/115 الی 0/145 گرم بر سانتیمتر مکعب در خاک رسی و 0/05 الی 0/08 گرم بر سانتیمتر در خاک رسی شور و قلیا نسبت به روش بدون خاک ورزی شد، 4) در آبیاری دوم، اثر مالچ همراه با خاک ورزی در مقادیر سرعت نفوذ نهایی و نفوذ تجمعی نسبت به روش بدون خاک ورزی قابل ملاحظه بود، 5) افزایش مالچ به خاک رسی شور و قلیا در روش بدون خاک ورزی باعث افزایش سرعت نفوذ نهایی به مقدار 0/2 الی 0/4 سانتیمتر در ساعت نسبت به تیمار شاهد شد، 6) اضافه کردن مالچ همراه با خاک ورزی در خاک رسی شور و قلیا باعث افزایش سرعت نفوذ نهایی به مقدار 0/1 الی 0/2 سانتیمتر در ساعت نسبت به روش بدون خاک ورزی شد و 7) در آبیاری دوم خاک رسی شور و قلیا، سرعت نفوذ نهایی کاهشی در حدود 0/2 الی 0/7 سانتیمتر در ساعت نسبت به آبیاری اول داشت.