آرزو مبصریان
افسانه جعفری

مدیریت بحران با محور دانایی ترکیبی از علم و هنر و عمل است.گام اول در مدیریت بحران برنامه ریزی است. برنامه ریزی ابزاری است که ما را از وضعیت موجود به وضعِت مطلوب می رساند. لذا اولین قدم برای برنامه ریزی صحیح تبیین و شناخت وضعیت موجود می باشد که نیاز به واقع بینی دارد تا خوش بینی و تاکید می کنیم که این درست در نقطه مقابل روزمره گی و به دنبال حوادث دویدن است و بدون تعارف در نقطه مقابل رفتار قدرگرایانه سنتی مان قرار می گیرد. پس از این که مشخص شد تا چه اندازه در معرض آسیبهای جدی و بحران زای زلزله قرار داریم؟ ونیز تا چه حد توان رویارویی با بحران را داریم؟ در مرحله بعد بایستی بطور روشن اعلام کنیم که به چه سطحی از موفقیت در کنترل بحران می خواهیم برسیم(تعیین اهداف)؟ سپس می توانیم برای تحقق اهداف تعیین شده برنامه ریزی کنیم این مقاله با هدف پاسخ به پرسش اول در تبیین وضعیت موجود تدوین شده است . از دیدگاه کارشناسی هیچ بحرانی بدون علائم و هشدارهای قبلی رخ نمی دهد. بارها شنیده ایم «که زلزله خبر نمی کند». و یا «فاجعه های طبیعی چون: طوفان، سیل، آتش سوزی ناشی از امتحان الهی است». فراتر از جنبه های تسلی بخش و اعتقاد پایه ای در فرهنگمان که کارکرد خود را داراست با دیدی کارشناسانه می دانیم که بحرانها هم قابل پیش بینی هستند و هم خبر می کنند. از طریق شناخت نقشه جهانی - منطقه ای نقاط زلزله خیز، ازطریق بسامدی (تکرار) زلزله ها و جدول شدت آنها، ازطریق علایم دائمی پایگاههای لرزه نگاری و وضعیت گسلهای فعال می توان وقوع زلـــزله را پیش بینی نمود. مقیاسهای خبر وقوع زلزله کمی از معیارهای متعارف و زندگی روزمره فراتر می رود و به معنای چندثانیه قبل از وقوع نیست تا در جاهای امن پناه بگیریم، که البته این نیز به نوبه خود بخشی از آموزشهای مدیریت بحران است.به نظر می رسد هیچکس وقوع زلزله را در ایران حتمی نمی داند اگر نسبت به عمق فاجعه ای که پیش رویمان است باور قلبی وجود داشت آنگاه نه یک دولت و نه یک ارگان که تمام نیروها و تمام افراد برای پیشگیری از فاجعه بسیج می شد. در کشورهای پیشرفته وقوع حوادث طبیعی به فرصتهایی برای توسعه تبدیل شده است،برنامه ریزی با این نگرش آسان نیست ولی شدنی است. حوادث ممکن است در قبال توسعه بعنوان "آغازی دگر" در نظر گرفته شوند چرا که امکان دارد موقعیتی بوجود آید که منابع بتوانند پاسخگوی پیشرفت وضع جوامع باشند. آمار و ارقام نشان می دهد که کشورهای توسعه یافته به موفقیتهای بزرگی در زمینه مدیریت بحران زمینه رسیده اند . ما هم با توجه به ریشه فرهنگی و قدرت مذهبی و با توکل به خدای آگاه و دانا موفق خواهیم شد فقط باید یک عزم ملی ایجاد گردد.