حمیدرضا اسلامی - مدیر بخش تحقیق و توسعه – مهندسین مشاور جاماب
محمد ذاکرمشفق - کارشناس منابع آب – موسسه تحقیقات آب

پدیده سیل هر ساله در نقاط مختلف جهان باعث بروز خسارات جانی و مالی فراوان می گردد. حتی در کشورهایی که در زمینه حفاظت سواحل و رودخانه ها و ایجاد سد های مخزنی با هدف کنترل سیلاب پیشرفتهای چشم گیری داشته اند ، هر ساله سیلهای عظیم و غیر قابل کنترلی اتفاق افتاده و خسارات فراوانی ببار می آورد. امروزه اهمیت مدیریت سیلاب افزایش یافته و کنترل سیل با استفاده از مدیرت سیل بیشتر مطرح می باشد. سیستم های هشدار سیل یکی از روشهای شاخص مدیریت سیلاب می باشندکه در کنترل سیل از طریق اعمال سیاست بهره برداری زمان واقعی از مخازن نقش اساسی دارد. از آنجائیکه حفاظت حریم رودخانه ها توسط انواع خاکریزها و سایر روشهای سازه ای به دلیل هزینه های غیر اقتصادی و مشکلات زیست محیطی و دلایل دیگر غیر معقول می باشد ، لذا ایجاد سیستم هشدار سیل به عنوان یک روش غیر سازه ای همراه با حفظ وضعیت طبیعی رودخانه می تواند راهگشای این گونه مشکلات باشد. یکی از انگیزه های ایجاد سیستم های هشدار دهنده سیل رودخانه ها کاهش خسارات سیل از طریق هشدار به ساکنین مناطق سیل گیر و تعیین بهره برداری زمان واقعی از سدهای احداث شده بر روی رودخانه ها می باشد. از طرف دیگر بسیاری از رودخانه های سیلابی در کشور وجود دارند که در اثر طغیان آب ، مسیرهای آنها عملاً عوض شده و در نتیجه اقدامات سازه ای بی نتیجه خواهند ماند. لذا بهترین روش در این رودخانه ها ایجاد سیستم هشدار سیلاب جهت کاهش خسارات سیل می باشد. هدف اولیۀ این سیستم ، انجام دادن خدمات اضطراری و فراهم آوردن اطلاعات پیشرفته درباره سیل است ، به طوری که به سهولت و سرعت بتوان پس از دریافت این اطلاعات ، عکس العمل نشان داد. دومین هدف مهم سیستم هشدار سیل ، فراهم آوردن اطلاعات برای مدیریت منابع آب است . بنابراین ، اطلاعات سیستم های هشدار سیل می تواند برای تصمیم گیریهای روزانه در تخصیص منابع آب مورد استفاده واقع شود. هدفهای اولیۀ سیستم هشدار سیل عبارتست از ( 1) کاهش خسارت وارده به جان و مال مردم از طریق سیل ؛ و ( 2) کاهش اختلال در فعالیتهای تجاری و انسانی . برای رسیدن به هدفهای بالا باید اقدامات زیر انجام شود. - -1 بهبود بخشیدن و حفظ یک سیستم ارتباطی مؤثر بین سازمانها و افراد 2- مشارکت عمومی و برنامه ریزی واکنش و پاسخ به خطر 3 آموزش همگانی برای واکنش در برابر پیش بینی و هشدار سیل های ناگهانی 4- مؤثرتر و بهتر کردن مدیریت سیلابدشت 5- به حداقل رساندن زمان واکنش پس از پخش هشدار سیل ناگهانی