عبدالمجید توکلی بینا

وقوع حوادث غیرقابل پیش‌بینی و بروز خطرات و سوانح و بحران‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نظامی، واقعیتی است که بشر در طول تاریخ با آن آشنا بوده است. در این راستا هر چقدر بر کسب موفقیت‌های فن‌آورانه و اجتماعی افزوده شده است، میزان بروز این خطرات غیرمنتظره نه تنها کاهش نیافته، بلکه در بسیاری از موارد افزایش نیز یافته است. صنعتی شدن جوامع و گسترش ارتباطات ماهوار‌‌ه‌ای و نقل و انتقال اطلاعات به طور وسیع و همچنین بزرگتر شدن سازمانهای اجتماعی، اقتصادی و بازرگانی باعث شده که بیشتر بحرانها نهادینه و در واقع جزئی جدا نشدنی از ماهیت درونی سازمانها شود. آمار سوانح مهم دنیا نشانگر آن است که شمار سوانح فزونی چشمگیری داشته و فاصله زمانی بین آنها به نحو شگفت‌انگیزی رو به کاهش است. زلزله بم، واقعه سونامی از نزدیکترین وقایع مذکور می‌باشند. بنابراین بحران جزء جدایی‌ناپذیر جوامع نوین به شمار می‌آید [1]. حال آیا سازمانهای امروزی بحران را می‌شناسند و آمادگی مقابله با بحران را دارند یا خیر؟ آیا این سازمانها ساز و کار لازم جهت مدیریت بحران و کاهش آثار مخرب آن و محدود کردن دامنه بحران را دارند یا خیر؟ آیا بحران‌پذیرند یا بحران‌ستیز؟ و...؟ همه اینها سوالاتی است که سازمانها بایستی جهت دست یافتن به پاسخ آنها تلاش کرده و درک درستی از وضعیت خود داشته باشند، که در این میان سازمانهای متولی تامین و توزیع آب بهداشتی و جمع‌آوری و دفع فاضلاب، از این مهم مستثنی نمی‌باشند. ارائه خدمات حیاتی به مشترکین و انحصاری بودن ارائه خدمات از یکسو و خودگردان بودن و رویکرد بنگاه‌داری اقتصادی و ارائه خدمات براساس قیمت تکلیف شده (و نه تمام شده) با رعایت کیفیت از سوی دیگر، حساسیت شرکت‌های آب و فاضلاب را در انجام رسالت خود دوچندان کرده و مسئولیت اجتماعی آن را مضاعف نموده است. بنابراین ضرورت دارد شرکتهای آب و فاضلاب به شناخت و درک صحیحی از بحرانهای قابل وقوع در حوزه خود پرداخته، میزان آمادگی خود را برای مدیریت بحران ارزیابی نموده و سازوکارهای لازم جهت مدیریت بحران را در سازمان خود فراهم آورند. در این پژوهش، پس از بررسی وضعیت مدیریت بحران در شرکت آب و فاضلاب استان قم با استفاده از جدول پورت فولیوی بحران، الگوی مناسب مدیریت بحران ارائه شده است.