علی آذر - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیاوبرنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

یکی از تهدیداتی که آرامش انسا نها را به ویژه در شهرهایی که برروی خطوط گسل واقع شده اند(مانند تهران،تبریز) را به هم می زند، پدیده زلزله است. زلزله یک بلای طبیعی است و نمی توان از بروز آن جلوگیری کرد اما با برنامه ریزی فضایی مناسب ومکانیابی صحیح کاربری های شهری، می توان میزان خطرات جانی و مالی آن را کاهش داد. یکی از راهبردهای اساسی در کاهش صدمات ناشی از زلزله، راه اندازی مدیریت بحران بعد از وقوع زلزله است. در ادامه بعد از پرداختن به مفاهیم و علت های زلزله، به بررسی و ارزیابی قرار گیری تبریز بر روی خط گسل آلپ- هیمالیا پرداخته شده است. بارزترین پدیده لرزه ساختی آذربایجان، گسل جوان شمال تبریز می باشد. این منطقه در طول تاریخ شاهد زمین لرزه های بی شماری بوده است که چندین بار موجب ویرانی کامل شهر شده است ولی شهر هربار، سریعاً به واسطه نقش بازرگانی اش جایگاه خود را در مقیاس ملی و بین المللی بازیافته است. قرار گیری تبریز بر روی کمربند کوهزایی آلپی (که نا آرامی های زمین از ویژگی های این نوع از کوهزایی ها می باشد ) باعث بروز مخاطرات طبیعی در این منطقه، ازجمله زلزله شده است. شهر تبریز تنها کلان شهری می باشد که فاصله بلافصلی با گسل فعال دارد. توسعه های متمرکز و افزایش بارگذاری در مناطق تازه احداث شده، مانند شهرک ولیعصرورشدیه، سبب بروز لغزش های متمادی در این مناطق شده است. گسترش بارگذاری های شهری و تراکم های غیر مجاز ساختمانی و انسانی( به ویژه در منطقه ولیعصر و محلات حاشیه نشین دامنه های شمالی شهر) بر روی خط گسل و شیب بالای 30% می تواند دوره بازگشت زلزله شهر تبریز را تسریع نماید. در نگارش مقاله از روش های اسنادی- تحلیلی و میدانی استفاده شده است. همچنین در تجزیه و تحلیل اطلاعات، ازنرم افزار AutoCAD و Arc Map استفاده شده است.

زلزله، مخاطرات طبیعی، گسل، بارگذاری شهری