مریم بیاتی خطیبی - عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز
فریبا کرمی - عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز

وسعت شهرتبریز در طی 40 سال گذشته 5 برابر شده است .با توجه به رشد جمعیت شهری وافزایش مهاجرت روستائیان به این شهر ،برنامه ریزها برای توسعه شهری وجای دادن جمعیت روبه افزایش شهری با هدف جهت دهی توسعه شهر به طرف غرب بوده است.اما به لحاظ بروز پاره ای از مشکلات طبیعی وعدم همت کافی در جهت رفع این مشکلات –که به ساده گی قابل نیزحل بود- متاسفاانه توسعه شهر در جهت کاملا عکس صورت گرفت وحتی محدوده جدید شهری به ناهمواری های شمالی نیز –که بسیارمساله دارهستند-کشیده شد.این توسعه که بدون مطالعه ویژگی های بستر طبیعی ،خصوصا تکتونیکی وبطورکلی بدون توجه به ویژگی های زمین شناسی وژئومورفولوژیکی شهر تبریز واطراف آن صورت گرفته است ومی گیرد .امروزه با توجه به خطرات بالقوه ای که از گذشته وجود داشت (حضورگسل تبریزووجود خطرزمین لرزه)بعضی از خطرات ژئومورفولوژیکی نیز درپی این توسعه نامناسب بروز نموده است .با توجه به ادامه توسعه شهر درجهت مذکور ابعاد این خطرات درآینده وسیع ترخواهد شد.گسل بزرگ واصلی تبریز-سلطانیه از میان ارتفاعات شمالی شهر عبورمی کند وسازند ونوع واحد لیتولوژی ارتفاعات مذکورنیز از نوع مارن بوده که برای ساخت وسازهای بلند برروی شیب ها نامناسب بوده و به ارتعاشات زلزله نیز حساسیت زیادی نشان می دهند .پیامدهای ناشی از گسترش تبریز برروی این خط گسل و برروی ارتفاعات شمالی شهر با توجه به ویژگی های لیتولوژیکی یاد شده به تدریج دراین محدوده ها در حال ظهور هستند وبا وقوع زلزله های بیش از 5 ریشتر عواقب ناشی از این توسعه نامناسب درآینده نیز بسیار خطرناک خواهد شد.دراین مقاله سعی خواهد شد به مساله آسیب پذیری شهر تبریز براثر توسعه برروی ارتفاعات شمالی شهر ،وتا نزدیکی وحتی برروی گسل بزرگ تبریز ازبعد زمین شناسی وژئومورولوژی توجه شود ووضعیت حساس سکونتگاه های مستقر برروی این ارتفاعات ویا مستقر دردامنه آنها ترسیم، وابعاد خطرناک ناشی از این توسعه تحلیل ومعرفی گردند وابعاد ژئومورفولوژیکی ناشی از این توسعه فیزیکی درروی ارتفاعات شمالی ودرمحدوده گسل بررسی شوند.

زلزله ،گسل ،تبریز،آسیب پذیری شهرها ،پیامدهای ژئومورفولوژیکی