مهران میرشمس - استادیار دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
علیرضا وفا - دانشجوی کارشناسی ارش

با توجه به بلایای طبیعی و فجایع انسانی که هر ساله جان میلیونها نفر در سراسر جهان را تهدید می کند، دور از انتظار نیست که متخصصان و مدیران مربوطه به اطلاعات هرچه بیشتری جهت مقابله و مدیریت در این مقوله نیازمند باشند. استفاده از اطلاعات ماهواره های سنجشی به عنوانِ اطلاعات مکمل یا به عنوانِ تنها منبع اطلاعی در خصوص نقاط دور و غیرقابل دسترس، در درجه اول اهمیت قرار دارد. در این مقاله نخست ابعاد مختلف استفاده از ماهواره های کلاس کوچک در حوزه مدیریت بلایا و فجایع در سه بخش فضایی، زمینی و برنامه ریزی، تبیین و تشریح می گردد. سپس مراحل مدیریت یک فاجعه (حادثه یا بلای طبیعی یا مصنوعی) در سه فازِ پیش بینی، امداد و نجات، و سکونت و بازسازی معرفی و تشریح می گردد. در این مقاله نتایج حاصل از تحلیل 18 نوع از بلایای طبیعی و مصنوعی اعم از زلزله، سیل، خشکسالی، زمین لغزش، طوفان و ... به منظور بررسی پارامترهای سنجشی لازم برای ارائه ترکیب سنجنده ها بر روی ماهواره استفاده شده است. محدوده هدف یعنی محدوده جغرافیایی که تمامی کشورهای اسلامی را در برگیرد، به عنوان محدوده جغرافیایی لازم جهت پوشش سنجنده ها انتخاب گردیده است. در ادامه نیازهای مأموریتی فضابرد و پارامترهای سنجشی لازم جهت به دست آوردن اطلاعاتِ مورد نیاز برای مدیریت بلایا در محدوده هدف مورد بررسی قرار گرفته است. این پارامترها عبارتند: بازه طیفی سنجنده ها، وسعت ناحیه تحت پوشش سنجنده ها، توانایی و قابلیت پوشش در تمامی شرایط آب و هوایی، دید ساینوپتیک سنجنده ها، دید استریو، توان تفکیک، زمان تکرارپذیری و در نهایت زمان تبادل اطلاعات. در نهایت تحلیل آماری جامعی با هدف استخراج پارامترهای مداری و مشخصات فنی سنجنده های ماهواره ای در کلاس ماهواره های کوچک با هدف مدیریت بلایای طبیعی انجام گرفته است. نتایج شاملِ کلاس ماهواره ای، نوع و مشخصات سنجنده های پیشنهادی، پارامترهای مداری و برآوردی از وزن و انرژی ماهواره ها است.

مدیریت بلایا، سنجش از دور فضابرد، ماهواره، سنجنده