دلارام ضیایی - دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه شهرکرد
رفعت زارع بیدکی - استادیار دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد
علی اصغر بسالت پور - استادیار فرسایش و رسوب، دانشگاه ولی عصر رفسنجان

استفاده از زمین باید بر اساس استعداد و ظرفیت آن انجام گیرد تا منابع آب و خاک حفظ شود. نوع کاربری اراضی یکی از مهمترین عواملی است که می تواند فرایندهای هیدرولوژیکی، مثل تولید رواناب و تغذیه آب زیرزمینی را در مقیاس زمانی و مکانی تغییر دهد. براورد درست رواناب تولید شده دریک حوزه آبخیز، مدیریت رواناب در پایین دست حوزه را تسهیل نموده و در اجرای پروژه های مختلف کنترل سیلاب نقش پراهمیتی خواهد داشت. مدلسازی این متغیرها، گام مهمی جهت رسیدن به الگوی مدیریتی آبخیزخواهد بود. بدین منظور با استفاده از آمار دبی ماهانه 5 ایستگاه هیدرومتری کارایی مدل SWAT در شبیه سازی دبی جریان و رواناب حوزه آبخیز بهشت آباد مورد بررسی قرار گرفت و پس از انجام انالیز حساسیت، واسنجی و تحلیل عدم قطعیت مدل با استفاده از الگوریتم SUFI-2 صورت گرفت. ضرایبNS ، R²، p-factor و r-factor به دست آمده در مرحله واسنجی به ترتیب 0.64،0.83،0.65، 0.48 و اعتبارسنجی 0.53 ،0.77، 0.86، 0.68 توانایی مدل در برآورد دبی جریان و رواناب سطحی در حوزه مذکور را تایید می نماید. از میان زیر حوزه ها بیشترین میزان رواناب تولیدی مربوط به زیر حوزه 14 با میانگین شیب12.4 و تولید رواناب 225.5میلیمتر و پس از ان زیر حوزه 23 میانگین شیب22.5 درصد و تولید رواناب 223.4 میلیمتر می باشد و کمترین تولید رواناب سطحی را زیر حوزه29 با میانگین شیب 16.5 درصد و14.6میلیمتر رواناب دارد. بر اساس کاربری، به ترتیب اراضی کشت دیم با میانگین 199.2میلیمتر و متوسط شیب، کشت آبی با میانگین 133 میلیمتر و متوسط شیب ، بیشترین و مراتع فقیر با به ترتیب با میانگین 56.7 میلیمتر و متوسط شیب کمترین میزان تولید رواناب را دارند. مقایسه نتایج نشان می دهد نوع کاربری اراضی نقش بسیار معنی داری در تولید رواناب دارد. به گونه ای که در زیر حوزه ای با کاربری عمده کشت دیم با شیب بسیار کمتر رواناب سطحی تا چندبرابر زیرحوزه ای با کاربری مرتع و شیب بیشتر می باشد. همچنین نتایج نشان داد وارد کردن دبی چشمه ها در ساخت مدل نقش بسیار مهمی در صحت نتایج حاصل از مدل دارد.

SWAT, Sufi2،کاربری اراضی،رواناب سطحی، دبی جریان، چشمه