صادق معینی فر - دانشجوی دکتری دانشکده مهندسی و علم مواد دانشگاه صنعتی شریف
امیرحسین کوکبی - استاد دانشکده مهندسی و علم مواد دانشگاه صنعتی شریف
حمیدرضا مداح حسینی - استادیار دانشکده مهندسی و علم مواد دانشگاه صنعتی شریف

امروزه با توسعه احداث خطوط لوله انتقال نفت و گاز، استفاده از فولادهای میکروآلیاژی با استحکام بالاتر برای کم کردن هزینه ها، همراه با کاهش ضخامت فولاد مد نظر و توجه است . فولاد میکروآلیاژی X80 با دارا بودن حداکثر استحکام مکانیکی مطابق استاندارد API 5L ، در آینده می تواند به عنوان فولاد عمده در تولید لوله های انتقال نفت و گاز به کار برده شود . تاکنون از این فولاد در ایران استفاده نشده، لذا ضروری است خواص متالورژیکی آن مورد بررسی قرا گیرد . همراه با افزایش استحکام تسلیم و کششی، حساسیت به شکست افزایش و قابلیت جوش پذیری کاهش خواهد یافت . در این پژوهش رفتار مکانیکی و ریزساختار فولاد میکروآلیاژی X80 قبل و پس از انجام مراحل شکل دهی تولید لوله 56 اینچ مورد بررسی قرار گرفته است . ریزساختار فولاد عمدتا شامل فریت سوزنی و مقداری فریت چند وجهی است . حضور فریت سوزنی باعث افزایش استحکام تسلیم مطابق رابطه هال - پچ شده است . استحکام تسلیم و کششی پس از عملیات تغییر شکل به دلیل کارسختی افزایش یافته است . به دلیل بالا بودن مقدار Pcm و نمونه برداری در زاویه 90 لوله، نسبت استحکام کششی به تسلیم حدوده 0/91 می باشد . مطابق آزمون خمش انجام شده در هیج نمونه ای عیبی مشاهده نگردید . سختی سنجی در مقیاس ویکرز نشانگر افزایش اندک آن پس از تغییر شکل است . انرژی شکست نمونه ها پس از تغییر شکل کاهش یافته ولی در محدوده مناسب قرار دارد . در کلیه نمونه ها ضربه شکست به صورت برشی می باشد .

فولاد میکروآلیاژی X80 ، خواص مکانیکی ، ریزساختار ، خطوط لوله ، فریت سوزنی