مهدی پاکروان - دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده مهندسی شیمی، گروه پلیمر
مریم مشکلانی - دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده مهندسی شیمی، گروه پلیمر

پیگها (Pigs) یا توپکها وسایلی هستند که درون خط لوله قرار گرفته و در طول آن با استفاده از فشار سیال به حرکت در می آیند، به این عملیات توپک رانی ) (Pigging گفته می شود . توپک رانی یکی از مهمترین مراحل عملیاتی انجام گرفتـه جهـت بهـره بـرداری، نگهداری و حفاظت از خطوط لوله می باشد . این عملیات با اهداف مختلف در طول مدت زمان سرویس دهی خطـوط لولـه از هنگـام ساخت و ن صب خط لوله تا زمانی که از آن استفاده می شود، انجام می گیرد . با توجه به مسیر حرکت و شرایط عملکردی پیگها در همه انواع آنها به یک بخش انعطاف پذیر نیاز است که بتوانند امکان حرکت پیگ را روی سطح ناهموار و پر پیچ و خم لوله فراهم کننـد و علاوه بر نگهداری بدنه و تجه یزات پیگ و آب بندی کامل مسیر، آسیبی به سطح لوله نیز نرسان ند . به همین علت با توسـعه عملیـات توپک رانی و گسترش دانش مواد الاستومری از این مواد بدین منظور استفاده شـد . مطالعـات مختلـف انجـام گرفتـه نشـان داد کـه الاستومرهای پلی یورتانی مناسبترین انتخاب برای تولید قطعات انعطاف پذیر مـورد اسـتفاده در پیگهـای خطـوط لولـه هسـتند . ایـن الاستومرها، مدول بالا، یکنواختی و مقاومت سایشی فوق العاده و جهندگی عالی داشته و قابلیت بار پذیری بالاتری نسـبت بـه سـایر رابرها دارند . الاستومرهای پلی یورتانی مقاومترین مواد در برابر اثرات ترکیبی روغنها و حلالها و فاکتورهای محیطی مانند تشعشـعات UV هستند . همه این موارد باعث شده که این مواد به صورت گسترده در همه انواع قطعات الاستومری پیگهای خطـوط لولـه مـورد استفاده قرار گیرند . امروزه استفاده از مواد ترکیبی یا کامپوزیتها در صنایع و کاربردهای مختلف ، بـا توجـه بـه خـواص برتـری کـه در مقایسه با مواد خالص ارائه می دهند، امری کاملاَ رایج و متداول شده است . این مقاله به معرفی و بررسی کامپوزیتهای الاستومری پلی یورتانی جهت استفاده در ساخت پیگها پرداخته است . در این ارتباط ، خواص و مشخصات مواد به کار رفته و نحـوه تولیـد ایـن مـواد مطالعه شده است . نتایج بدست آمده نشان می دهد که افزودن درصد کمی از این مواد باعث بهبود قابل توجه عملکـرد الاسـتومرهای پلی یورتانی می شود . خواص مکانیکی و سایش بـه عنـوان مهمتـرین پارامترهـای حـائز اهمیـت در پیگهـای خطـوط لولـه از جملـه ویژگیهایی است که توسط این روش بهب ود می یابند . با بکارگیری این مواد و استفاده از آنها در سـاخت قطعـات الاسـتومری توپکهـا، می توان دوام وطول عمر توپکهای مورد استفاده در خطوط نفت و گاز را به طور قابل توجهی افزایش داد .

پیگ، توپک، کامپوزیت، الاستومر پلی یورتانی، الیاف، فیلر