قربان مهتابی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی
علی حسین زاده دلیر
داود فرسادی زاده - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
احمد فاخری فرد - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

بهمنظور ساماندهی رودخانه ، حفاظت سواحل و تثبیت کناره ها، از سازه ای بنام آبشکن استفاده می شود . این نوع سـازه در پـل هـا بـه عـنوان پایـة کناری یا تکیه گاه پل نیز مورد استفاده قرار می گیرد . در اثر وجود این سازه در رودخانه، تمرکز شدید سرعت ، تغییر الگوی جریان ، گردابهای اولیه و برخاستگی اتفاق می افتد که مجموعة این پارامترها منجر به فرسایش بستر اطراف سازه و ایجاد حفرة آبشستگی میگردد . تجربه در موارد کثیری نشان داده است که آبشستگی می تواند به طور پیوسته زیر فونداسیون سازه را خالی کرده و موجـب تخریـب آن گـردد . از طرفی در مرحلة طراحی، اطلاعات کامل فونداسیون سازه برای اجتناب از چنین وضـعیتی ضـروری است . در این میان مشکل اصلی طراحان عدم وجود تئوری قابل فهمی است که براساس آن عمـق و محـل آبشستگی ناشی از وجود سازه تعیین شود . لذا درک صحیح پدیده می تواند در طراحی سازه موثر باشد . بهمنظور شناخت دقیق آبشستگی آبشکن و ترسیم دیدی واضح نسبت ب ه این موضوع ، آزمایشاتی بر روی آبشـکنهـای کوتاهِ بالدار انجام گرفت . براساس نتایج بدست آمده ، حداکثر عمق آبشستگی در دماغة بالادست سازه ایجاد شد و عمق بیبعد حفره با افزایش طول پیشامدگی سازه ً تقریبا بهصورت خطی افزایش یافت .

آبشکن کوتاه، آبشستگی، گرداب اولیه و برخاستگی، آبشکن بالدار