محمدعلی قربانی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز

نظریه کاتاستروف یا نظریه ی فاجعه بخشی از توپولوژی ریاضی است که توسط پروفسور رنه تام ریاضی دان فرانسوی در سال 1969 ابداع شد. با این نظریه می توان تغییرات زمانی و مکانمی سیستم دینامیک را روی اشکال هندسی که مدل های فاجعه نامیده می شوند منطبق کرد. این نظریه رابطه متقابل بین متغیرهای سیستم رابا یکدیگر به صورت یک مدل هندسی توصیف می کند و بر اساس بررسی های به عمل آمده در مدت انجام رساله دکتری نویسنده این مقاله، نظریه فاجعه تاکنون در بسیاری از علوم پایه، مهندسی، نجوم، پزشکی ، علوم انسانی و … به کار برده شده است. در این مقاله ابتدا مبانی و اصول نظریه فاجعه به صورت ساده بیان شده و به دنبال آن فاجعه بازگشت یا فاجعه نوع دوم که عمدتا در مطالعات مهندسی به کار برده می شود، معرفی گردیده است. در نهایت آستانه حرکت ذرات نرخ انتقال رسوبات که در سال 2002 درآزمایشگاه هیدرولیک جریان با سرعت های بالا در کشور چین انجام گرفته، معرفی ومورد بررسی قرار گرفته است.

آستانه حرکت ، رسوب ، فاجعه بازگشت ، سیستم ، دینامیک