محسن صائمی - کارشناس ارشد مکانیک سنگ، دانشگاه تربیت مدرس
محسن حاجی حسنی - کارشناس ارشد استخراج معدن، شرکت مهندسین تونل راه
میثم عباسیان - کارشناس ارشد استخراج معدن علوم و تحقیقات
مرتضی احمدی - استادیار بخش معدن، گروه مکانیک سنگ، دانشگاه تربیت مدرس

در بسیاری از موارد، تحقیق در مورد طراحی و اجرای سازههای زیرزمینی منحصراً با تخمین پارامترهای ژئومکانیکی توده سنگ انجام میشود . بیان دقیق کمی و کیفی این پارامترها همانند حالت اولیه تنشها، سطح آبهای زیرزمینی و نفوذپذیری بسیار مشکل است . بنابراین علیرغم استفاده از بررسیهای زمین شناسی دقیق و تحلیلهای کامپیوتری پیچیده، رفتار واقعی سازه - های مذکور متفاوت با رفتار پیش بینی شده باشد . برای رفع این مشکل از مطالعات صحرایی و تکنیکهای تحلیل برگشتی استفاده میشود . هدف این روشها صرفاً تعیین مدل مکانیکی یا مقادیر ثابتهای مکانیکی و نیروهای خارجی نبوده، بلکه اندازهگیری جابجائیها پیرامون سازههای زیرزمینی توسط ابزارهای رفتار نگاری و تعیین بارها بر روی نگهدارندهها و نهایتاً ارزیابی روشهای طراحی پروژه مورد نظر در طی اجرای آن میباشد . امروزه توسعه وسایل پیشرفته و سیستمهای تجزیه و تحلیل، امکان انجام یک تحلیل برگشتی صحیح را فراهم می آورد . از آنجا که در مسائل ژئومکانیک پارامترهای مجهول زیاد است و همچنین نتایج حاصل از آزمایشات برجا دقت محدودی دارند، استفاده از روش احتمالاتی برای کالیبره کردن روشهای عددی مناسبتر خواهد بود . در این مقاله داده های حاصل از رفتار سنجی تونل خماری در مسیر راه آهن مشهد به بافق در 30 کیلومتری شهرستان تربت حیدریه به طول حدود 2/5 کیلومتر به عنوان دادههای اولیه تحلیل برگشتی به روش احتمالاتی مورد استفاده قرار گرفته است . نهایتاً نتایج حاصل با یافته های تحلیل برگشتی مرسوم که قبلاً انجام گردیده، مقایسه شده است .

تکنیک تحلیل برگشتی احتمالاتی، مدلسازی عددی، ابزارهای رفتارسنجی