اسماعیل کهرم - استاد دانشگاه

شرایط طبیعی و تاریخی ایران از نظر منابع پایه صنعت توریسم موقعیت انحصاری ویژه ای را فراهم آورده است . آثار تاریخی بازمانده از دوره های مختلف استقرار انسان در فلات قاره ، چشم اندازهای طبیعی و متنوع ساحلی ، کوهستانی ، بیابانی و کویری در ترکیب هماهنگ با بناهای تاریخی و میراث باستانی ، مذهبی و فرهنگی و مجموعه قابل توجهی از پتانسیل عالی جذب جهانگرد را در سطح ملی و جهانی مطرح می نماید. دلایل گوناگون موجب غنای کم نظیر منابع پایه توریستی ایران گردیده اند که ذکر برخی از این دلایل از دیدگاه یک شکاربان قدیمی ، شاید خالی از لطف نباشد . شاید علت اول که به چشم می آید مسئله وسعت خاک پهناور ایران عزیز باشد. در آخرین بررسی ها ، با توجه به بوجود آمدن کشورهای مستقل تازه نفس ، ایران از نظر وسعت هفدهمین کشور پهناور جهان محسوب می گردد و منطقی خواهد بود که این پهناوری خود موجب تنوع در انواع زیستگاههای طبیعی و بوجود آمدن اقوام گوناگون ( بعلت دوری از یکدیگر ) با آداب و رسوم و حتی زبانهای و لهجه های مختلف گردد. ولی در نگاهی کوتاه به سایر کشورهای مشابه با ایران ( مانند عربستان سعودی ) ، می بینیم که وسعت به تنهایی موجب تنوع آب و هوایی و زیستگاهی نمی گردد و اینجا است که به علت دوم یعنی تنوع طبیعی ایران برخورد می کنیم که آن موقعیت جغرافیایی ایران است . ایران امروز سه برابر خاک فرانسه و شش برابر بریتانیا می باشد . بین دشتهای وسیع آسیا از طرفی و جلگه های پر آب و سر سبز اروپا ، از طرف دیگر قرار گرفته است . بطور دقیق تر ، ایران بین جلگه های شمال روسیه و بیابان های داغ لم یزرع آفریقا ، با اینهمه تفاوت های اقلیمی واقعی شده است . این کشور یک چهار راه طبیعی ، در سر راه مهاجرت گیاهان ، جانوران و انسان ها بوده است . عامل دیگر در تنوع طبیعی و زیستگاهی ایران را می توان وجود دو منطقه کاملاً متفاوت آب و هوایی در شمال ایران و بقیه کشور دانست مسافری که سواحل جنوبی دریای مازندران را ترک می کند پس از گذر از ارتفاعات البرز ناگهان خود را در محیطی می بیند که رودخانه های خشک ، نمکزارها، تپه های شنی و دشتهای وسیع تفته در زیر آفتاب داغ ، زیبایی از نوع دیگر را در مقابل چشم ما عرضه می کند. طبیعی است که در بین این دو تضاد انواع دیگری که زیستگاهها ، مناطق آب و هوا وجود دارند که به تدریج از همدیگر دور یا به یکدیگر نزدیک می گردند . تنوع زیستگاهی و اقلیمی موجب تنوع در انواع گیاهان می گردد و این هم به نوبه خود تنوع جانوری را سبب می گردد. تنوع آب و هوایی عظیمی که در ایران وجود دارد عامل دیگری است برای ایجاد دگرگونی های اقلیمی در سراسر ایران .