حبیب اله سلامی - استاداقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
زینب سرایی شاد - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران

اغلب سیاست گزاران و برنامه ریزان بخش کشاورزی بر این باورند که کوچکی اندازه زمین موجب ناکارامدی این واحدها می شود و هزینه تولید در این واحد ها را بالا می برد. در واقع این باور وجود دارد که تکنولوژی تولید محصولات کشاورزی دارای ویژگی بازده افزایشی به مقیاس میباشد که از آن میتوان برای کاهش قیمت تمام شده استفاده کرد. آزمون فرضیه وجود اقتصاد مقیاس در دو محصول عمده زراعی استان فارس شامل گندم و ذرت دانه ای هدف اصلی این پژوهش است. برای این منظور از رهیافت تیوری دوگان و با استفاده از تابع هزینه وجود این ویژگی ساختاری در تکنولوژی تولید این دو محصول بر پایه اطلاعات سال زراعی1388-89به تفکیک برای سه گروه مزارع سنتی، تجاری و ترکیبی بررسی شده است. افزون براین، برای اطمینان از صحت انتخاب الگوی هزینه، سه فرم تابعی لیونتیف تعمیم یافته، درجه دوم و ترانسلوگ مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج پژوهش، نشان میدهد که فرم تابعی ترانسلوک مناسبترین فرم برای بیان تکنولوژی تولید محصولات منتخب است. کشش مقیاس محاسبه شده بر پایه پارامترهای این تابع بیانگر وجود اقتصاد مقیاس در تولید محصولات گندم و ذرت دانه ای در هر سه گروه از مزارع یاد شده می باشد. براین پایه، امکان کاهش قیمت این محصولات با افزایش اندازه مزرعه متصور است. افزون بر این، با توجه به بزرگتر بودن مقدار پارامتر اقتصاد مقیاس در تولید گندم نسبت به مقدار این پارامتر در تولید ذرت، پتانسیل بهره گیری از اقتصاد مقیاس در جهت کاهش قیمت تمام شده در مزارع گندم بیشتر از مزارع ذرت میباشد

قیمت، اقتصاد مقیاس، گندم، ذرت، استان فارس