حسن کریمیان - دکتری باستان شناسی ، عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران
سیدمهدی موسوی نیا - پژوهشگر دکتری باستان شناسی ، دانشگاه تهران ،

از آنجایی که فضاهای شهری کانون تمرکز ساکنان زمین اند ، آنها را می توان مناسب ترین عرصه تظاهر و تجلی فرهنگ بشری ، ارتباطات اجتماعی و تاریخ ملت ها به شمار آورد. همچنان که ساختار فرهنگی و اجتماعی یک ملت می تواند بر تظاهرات کالبدی شهرها اثرگذار باشد ، ویژگی های کالبدی و فضایی شهرها هم می توانند در پویایی ، استمرار و یا تغییر روابط اجتماعی و فرهنگ ملت ها موثر واقع شوند . «اگورا» به مثابه یکی از فضاهای شهری آتن در دوره کلاسیک ، سهم شایان توجهی در برقراری روابط اجتماعی - فرهنگی شهروندان و تأمین مردم سالاری داشته است. پاسخ به این پرسش که فضای مذکور تا چه حد در تأمین عملکردهای فوق ایفای نقش می کرده ، نیازمند مطالعه موقعیت آن در میان سایر عناصر شهری ، نقش و میزان تعمد دولتمردان در شکل گیری ارتباطات موثر شهی ، و بالاخره میزان آشنایی شهروندان به کارکردهای فضاهای شهر مذکور است . نوشته حاضر که با هدف نشان دادن تأثیر آگورا در تأمین مردم سالاری و تنظیم رفتارهای اجتماعی ساکنان شهر آتن دوره کلاسیک تدوین شده است ، به تحلیل عملکرد این فضا و بناهای اطراف آن در برهم کنش های اجتماعی - فرهنگی آتن می پردازد. به عبارت دیگر ، در نوشته حاضر سعی شده تا با روش هرمنوتیک ، از دل آثار معماری ، عملکرد و ارتباطات فضایی شکل گرفته در آتن دوره کلاسیک بازسازی شود. تحقیق حاضر ، ضمن بازسازی روابط اجتماعی - فرهنگی شهروندان آتنی در آگورا ، روشن ساخته است که این فضا فراهم کننده زمینه های «مردم سالاری» در آتن کلاسیک ، و بناهای اطراف آن نیز تأمین کننده «منافع عامه » بوده و احداث این مجموعه اقدامی در نیل به «آرمان شهر موعود» به حساب می آمده است . به عبارت دیگر ، درخشش تفکر آتنی ها در عهد کلاسیک در زمینه های فلسفه و علم ، هنر ،فنون و تجارت ، تعلیم و تربیت ، حکومت ، آزادی های مدنی و ارتباطات اجتماعی به نحوی ملموس در آگورا متجلی شده است .

آگورا ، آتن ، دوره کلاسیک ، فضای شهری ، روابط اجتماعی ، روابط فرهنگی