فرهنگ مظفر - عضو هیات علمی دانشکده معماری - دانشگاه علم و صنعت ایران
سیدباقر حسینی - عضو هیات علمی دانشکده معماری - دانشگاه علم و صنعت ایران
محمد باقری - عضو هیات علمی دانشکده معماری - دانشگاه هنر اسلامی تبریز
حمیدرضا عظمتی - عضو هیات علمی دانشکده فنی و مهندسی - دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

امروزه با توسعه روزافزوان شهرهای کوچک و بزرگ و فاقد فضاهای شهری مطلوب ، سازگارسازی محلات مسکونی و فضاهای عمومی آنها با نیازهای ساکنان در کانون توجه کارشناسان قرار گرفته است. فضاهای باز (عمومی) محله ای ، در برآورده ساختن نیازهای اجتماعی و فردی کودکان و نوجوانان محله ، نقش منحصر به فردی دارند. این فضاها بخش عمده ای از زما و محیط زندگی روزمره ساکنان از جمله کودکان و نوجوانان را به خود اختصاص می دهند و از دیدگاه مهندسی عوامل انسانی ، ارتقای کیفیت این فضاها می تواند در سلامت و رشد قوای جسمی ، تقویت تعاملات اجتماعی و همبستگی گروهی ، و حتی آموزش و رشد خلاقیت کودکان و نوجوانان مؤثر باشد . در این نوشتار ، نقش فضاهای باز در رشد فیزیکی و خلاقیت کودکان و نوجوانان تبیین شده و بخشی از قابلیت فضاهای عمومی و بوستان های محلی معرفی شده است. در این راستا با استفاده از روش تحقیقی تحلیل محتوا، برخی از مطالعات سلامت ، رشد و خلاقیت کودکان و نیز طراحی محیط های ویژه کودکان بررسی شده است. در پایان با تأکید بر نگرش انسان سنجی و مهندسی عوامل انسانی در طراحی متناسب با رشد و خلاقیت کودکان ، معیارهای 1) دسترسی ، 2) مقیاس ، 3) جذابیت ، 4) شایستگی و پاسخگویی ، 5) آسایش و ایمنی و 6) مشارکت پذیری ارائه شده است. از بین معیارهای پیش گفته ، مشارکت کودکان در فرایند طراحی فضاهای همسایگی ، بوستان های کودک و فضاهای بازی به عنوان یکی از راهکارهای فعال و پویای طراحی پیشنهاد شده و استنتاج می شود که مشارکت مستقیم کودکان در خلق فضای آنان ، علاوه بر ایجاد تمایل بیشتر به حضور و تعامل در محیط ،امکان رشد جسمی ، ذهنی ، اجتماعی ، استعدادها و خلاقیت های محیطی آنان را نیز فراهم می سازد.

فضاهای باز ، محلات مسکونی ، کودک ، رشد ، انسان سنجی ، سلامت ، خلاقیت