علیرضا طاهری - دکتری تاریخ هنر ، دانشیار دانشکده هنر دانشگاه سیستان و بلوچستان ، ایران

در قرن هشتم میلادی ، در اسپانیا راهبی به نام «بئاتوس» اثری با عنوان «شرحی بر آپوکالیپس» نوشت که معروف به «بئاتوس لیابانا» شد . طی سال ها شمار زیادی از این اثر نسخه برداری و تصویر سازی و به بئاتوس ها مشهور شدند. نسخ بئاتوس از غنای تصویری خارق العاده ای برخوردار بوده و به لحاظ کیفیت رنگ پردازی و نمایش جهان غیرمادی و ماورایی از شاهکارهای هنری محسوب می شوند. در بین تصاویر ارایه شده در این نسخ ، تعدادی از نقوش متأثر از هنر ساسانی هستند. پرسش های این تحقیق عبارت است از اینکه کدام نقوش ساسای بر روی تصویرسازی نسخ بئاتوس تأثیر گذاشته اند ؟ این نقوش از چه طریقی توانسته اند به کارگاه های هنری اسپانیا راه پیدا کنند ؟ بر پایه این پرسش ها فرضیه مقاله بر این اصل استوار است که چهار نقش ساسانی را می توان در نسخ بئاتوس مشخص کرد : سیمرغ ساسانی ، عقاب در حال شکار غزال ، روبان سلطنتی ساسانی ، سوارکار تیرانداز برگشته به عقب . در انتقال یا مهاجرت نقوش ساسانی ، در قرون اولیه اسلامی ، کشورهای مسلمان کرانه درای مدیترانه بسیار مؤثر بودند ؛ کشورهایی همچون مصر ، سوریه ، اردن و مراکش . مسلمانان در مرزهای روم و در ارتباط مداوم با اسپانیا بودند و این خود به تسهیل دسترسی هنرمندان اسپانیایی به آثار هنری ساسانی، ظروف سیمین ، مهرها و پارچه های نفیس و یا آثار تقلید شده ، کمک می کرد. مسلماً هنرمندان غربی در کارگاه های خود به طور مستقیم یا غیرمستقیم به این آثار دسترسی داشته یا آنها را دیده بودند. نقش مهم «هیسپانو مسلمانان» در انتقال فرهنگ و هنر سرزمین های اسلامی و کشورهای مسلمان شده مانند پارس ، به اندلس و جنوب اروپا بسیار بارز است. روش تحقیق براساس روش کتابخانه ای و مقایسه تطبیقی آثار است . در رابطه با این موضوع تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است.

بئاتوس ، هنر ساسانی ، هنر اسپانیا ، آپوکالیپس ، سیمرغ