آذین غفاری زاده - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران
سید منصور سیدنژاد - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران
موژان وفایی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران
عبدالعلی گیلانی - بخش اصلاح و تهیه بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منایع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

این مطالعه با هدف بررسی اثر دگرآسیبی تفاله حاصل از روغن­کشی میوه زیتون (Olea europaea L.) بر برخی صفات فیزیولوژیکی و عملکرد سه رقم گندم انجام شد. آزمایش در شرایط گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در پنج سطح تفاله حاصل از روغن­کشی میوه زیتون (صفر، 1، 3، 5 و 7 درصد حجمی/حجمی) و سه رقم گندم (تریتیکاله، کرخه و چمران) به اجرا درآمد. میزان پروتئین­های محلول برگ، فعالیت آنزیم پراکسیداز، آسکوربات­پراکسیداز و کاتالاز برگ و میزان مالون­دی­آلدئید برگ در مرحله سنبله رفتن و وزن سنبله، طول سنبله، تعداد دانه در هر سنبله، وزن دانه­های سنبله، وزن هزار دانه، شاخص برداشت کل، محتوای پرولین دانه و کربوهیدرات محلول دانه در مرحله رسیدگی کامل گندم سنجش شد. با توجه به نتایج به­دست آمده، میزان پروتئین­های محلول برگ، فعالیت آنزیم پراکسیداز برگ، وزن سنبله، طول سنبله، تعداد دانه در هر سنبله، وزن دانه­های سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت کل با افزایش مقدار تفاله در خاک در هر سه رقم گندم نسبت به شاهد کاهش یافت. اما میزان فعالیت آنزیم آسکوربات­پراکسیداز و کاتالاز برگ، میزان مالون­دی­آلدئید برگ، پرولین دانه و کربوهیدرات محلول دانه در سه رقم گندم با افزایش مقدار تفاله زیتون در خاک نسبت به شاهد افزایش یافت. از آن جایی که تفاله حاصل از روغن­کشی میوه زیتون دارای ترکیبات فنلی می­باشد، اثرات بازدارندگی تفاله زیتون بر رشد گندم به این ترکیبات نسبت داده شده است.

آنزیم های آنتی اکسیدانت, ترکیبات فنلی, تفاله زیتون, دگرآسیبی, فیتوتوکسیتی