مظهر ادوای - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
علی ناظمیان فرد - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد
هادی وکیلی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

نان به عنوان غذای اصلی و قوت غالب مردم ایران در دوره قاجار و گرانی آن به ویژه طی سال‎های جنگ جهانی اول (1332 - 1336ق/ 1914 - 1918م) مسئله ای فراگیر در تمام نواحی ایران بود. مردم کردستان هم در غرب کشور، گرفتار مسئله قحطی و گرانی نان شدند. البته برخلاف دیگر نواحی که با رفتن نیروهای روسیه و انگلیس و برطرف شدن خشکسالی‎ و رفع برخی از عوامل دیگر، اوضاع تغییر کرد و در کیفیت و قیمت گندم و نان ثبات نسبی، به وجود آمد، در کردستان این گونه نشد و با وجود خروج نیروهای بیگانه، بارش بارا‎ن‎های گسترده و غله فراوان، دامنه گرانی بعد از سال 1336ه.ق/ 1918م گسترده‎تر شد. از این رو، مسئله گرانی نان در کردستان دوره قاجار نیاز به تحلیل، تعلیل و واکاوی دارد. این مقاله حول محور این پرسش شکل گرفته که چه عواملی سبب شکل‎گیری مسئله گرانی نان در کردستان دوره قاجار (1332 - 1342ق/ 1914- 1924م) شدند در پاسخ، مقاله این مدعا را طرح می‎کند، عواملی که مسئله گرانی نان در کردستان دوره قاجار را شکل دادند، هر کدام با فراهم آوردن شرایط مناسب، سعی کردند از همین مسئله برای حذف عامل های دیگر بهره ببرند. این پژوهش با تکیه بر اسناد، عرایض و منابع‎ محلی‎نگاری و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی می کوشد تا به تبیین علی و چرایی تکوین و استمرار این معضل اجتماعی بپردازد و نشان دهد که عامل‎های شکل‎دهنده مسئله گرانی، برای کسب منافع بیشتر، چگونه از مسئله‎ای که خود شکل داده بودند، برای حذف همدیگر هم استفاده می‎کردند.

نان, قاجار, کردستان, گرانی, نیروهای خارجی, اعیان و مالکین