رستم گلمحمدی - دانشیار گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان
محمد حاجی اکبری - نویسنده مسئول- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان
رشید حیدری مقدم - استادیار گروه ارگونومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان.
راضیه زارع - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه ارگونومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان

مقدمه: درمحیط های آموزشی تامین کیفیت بصری در پیشرفت تحصیلی اهمیت بالایی دارد. ایجاد آسایش بصری و افزایش بازدهی و رغبت جهت تحصیل،ازجمله فواید تنظیم روشنایی کلاس درس و جلوگیری از اختلال در بینایی دانش آموزان است. این مطالعه باهدف ارزیابی شدت روشنایی داخلی مدارس دخترانه شهر همدان در سال های 1385 و 1393 انجام شده است تا بتواند به شناسایی مشکلات احتمالی آن بپردازد.مواد و روشها: این مطالعه در دو مقطع زمانی، در سال های 1385 و 1393 در مدارس دخترانه شهر همدان انجام پذیرفته است. در هر مقطع زمانی، متوسط روشنایی عمومی و موضعی بر روی تخته سیاه کلاس های درس با روش های توصیه شده انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی در روزهای غیر آفتابی توسط دستگاه لوکس متر اندازه گیری، محاسبه و با حد مجاز توصیه شده استاندارد آئین نامه بهداشت مدارس و انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی مقایسه گردید. علاوه بر شدت روشنایی، وضعیت معیارهای کیفیتی شامل الگوی چیدمان چراغ ها، نگه داری چراغ ها، وجود سایه روشن، نظافت سطوح داخلی، نگهداری سامانه روشنایی، نوع چراغ و تناسب فنی طراحی نیز بررسی گردید.یافته ها: با توجه به همه معیارهای مطلوبیت، در هر دو مقطع ارزیابی، کمتر از % 25 کل اماکن مورد بررسی از روشنایی مطلوب برخوردار بوده اند به طوری که درسال 85 فقط 16 % از کلاس های درس دارای روشنایی عمومی مطلوب بوده اند و در سال 93 شدت روشنایی تمامی کلاس ها در محدوده غیرقابل قبول قرار گرفته و شدت روشنایی موضعی بر روی تخته سیاه تنها %6 کلاس درس در محدوده استاندارد قرار داشت. همچنین نتایج ارزیابی نشان می دهد ضرایب بازتابش سطوح در بازه مطلوب قرار دارند. نتیجه گیری: عدم وجود روشنایی مطلوب عمومی و موضعی بر روی تخته سیاه مدارس در سال 93 و مقایسه آن با نتایج ارزیابی روشنایی سال 85 ، نشان دهنده این امر است که هنوز مشکل تامین روشنایی برای مدارس پابرجاست. الگوی چیدمان نامناسب و استفاده از لامپ های رشته ای و نامناسب را می توان از عمده دلایل وضعیت نامناسب نتایج ارزیابی روشنایی مدارس دخترانه شهر همدان نام برد.

ارزیابی روشنایی داخلی، مدرسه، لوکس متر، انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی