زهرا بهزادی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهیدباهنرکرمان
روح الله عبدالشاهی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدی مهیجی - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

خشکسالی یکی از چالش برانگیزترین مسایل کشاورزی است، که تولید محصولات کشاورزی از جمله گندم را به مخاطره انداخته است. تدوین برنامههای بهنژادی برای بهبود عملکرد و افزایش تحمل در برابر خشکی یک امر اساسی و مهم است. بهمنظور اجرای برنامه بهنژادی برای افزایش عملکرد در شرایط تنش خشکی رقمهای گندم روشن و مهدوی تلاقی داده شدند. برای بررسی تنوع ژنتیکی و نحوه کنترل ژنتیکی عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مرتبط با تحمل به خشکی از طرح کارولینای شمالی III استفاده شد. تنوع فراوانی در جمعیت وجود داشت. اپیستازی نقش معنیداری در کنترل ژنتیکی صفات روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، شمار پنجه بارور،وزن هزاردانه و طول سنبله داشت. برای صفات طول و مساحت برگ پرچم سهم واریانس غالبیت بیشتر از افزایشی بود. برای بهنژادی این صفات روش بالک مناسب است. برای دیگر صفات اپیستازی معنیدار نبود و سهم واریانس افزایشی در کنترل ژنتیکی این صفات بیشتر از غالبیت بود. این نتایج نشان میدهد گزینش در طی نسلهای جداسازی برای این صفات موثر است و روش شجرهای و یا تلاقی برگشتی برای ادامه برنامه بهنژادی این صفات توصیه میشود. نتایج تحلیل مسیر نشان داد صفت شمار دانه در بوته بیشترین اثر مستقیم و غیرمستقیم بر عملکرد دانه را داشت.

ترکیب پذیری، تنش خشکی، درجه غالبیت، گندم نان، طرح کارولینای شمالی III