وحیده خالق نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
فرهاد جباری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان

بهمنظور ارزیابی تاثیر نژادهای ریزوبیومی و ریزوباکتریهای محرک رشد گیاه (PGPR (بر تخصیص موادفتوسنتزی و برخی پارامترهای مرتبط با رشد گیاه نخود زراعی (.L arietinum Cicer (رقم آرمان، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان به مرحله اجرا درآمد. در اینآزمایش، سطوح آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب در طی فصل رشد و عدم آبیاری در کل دوره رشد) در کرتهای اصلی و سطوح کودی در 7 سطح (شاهد یا عدم مصرف کود شیمیایی و بیولوژیکی، مصرف 50کیلوگرم اوره در موقعکاشت، تلقیح بذر با ciceri Mesorhizobium نژاد3-SWRI ،تلقیح بذر با ciceri Mesorhizobium نژاد17-SWRI ،تلقیح بذر با PGPR ،تلقیح مشترک با نژادهای ریزوبیومی (17-SWRI+3-SWRI (و تلقیحمشترک با نژادهای (PGPR+17-SWRI+3-SWRI (در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که تیمارهای 17-SWRI و (PGPR+17-SWRI+3-SWRI (در شرایط تنش خشکی بهدلیل تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به نیامها و تخصیص کمتر مواد فتوسنتزی به ساقهها و برگها، عملکرد دانه بیشتری تولید کردند. در شرایطآبیاری مطلوب نیز تیمار (PGPR+17-SWRI+3-SWRI (با تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به برگها که احتمالا باعث جذب بیشتر تشعشع میشد، عملکرد دانه بیشتری تولید کردند. بر اساس نتایج این بررسی، تلقیح بذر با ترکیبی از کودهای زیستی ریزوبیومی و PGPR در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و دیم، باعث حصول عملکرد بیشتر نسبت به شاهد کودی یا مصرف کود نیتروژنه اوره میشود.

تخصیص مواد فتوسنتزی، ریزوباکتریهای محرک رشد گیاه، عملکرد دانه، نخود زراعی، نژادهای ریزوبیوم