محمدرضا فتاحی مقدم - دانشیار، دانشجوی کارشناسی ارشد و دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
عزیز ابراهیمی - دانشیار، دانشجوی کارشناسی ارشد و دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
ذبیح اله زمانی - دانشیار، دانشجوی کارشناسی ارشد و دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

گردو از محصولات مهم خشکباری است که ایران یکی از مراکز مهم پراکنش و کشت و کار آن به شمار می رود. در این مطالعه از صفات مورفولوژیک و نشانگرهای مولکولی RAPD برای تعیین سطح تنوع و خویشاوندی ٣١ ژنوتیپ برتر از ایران و چهار رقم خارجی گردو استفاده گردید. ١٤ آغازگر RAPD در مجموع ١٨٠ نوار در کل ژنوتیپ ها تکثیر کردند که از بین آنها ١٧٤ نوار چند شکل بودند. محدوده تشابه ژنتیکی ژنوتیپ ها بین 0/37 تا 0/89 بدست آمد. در تجزیه خوشه ای، نمونه ها در حد تشابه ٥٠ % براساس زمینه ژنتیکی متفاوت در ٥ گروه جای گرفتند. چهار رقم خارجی و ٢٦ ژنوتیپ از استان های مختلف در گروه پنجم قرار گرفتند که شامل ژنوتیپ هایی از نیریز فارس، شهرکرد و ضیاء آباد قزوین بودند. تقریبًا تمامی ژنوتیپ ها در مولفه اول و ژنوتیپ های JAHAN1، NFE5، NFE3 و CCGM1 در مولفه دوم مقدار عددی بیشتری نشان دادند. که هر کدام به تنهایی در تجزیه گروه مستقلی را تشکیل دادند. نتایج بدست آمده نشان داد که نشانگر مولکولی راپید RAPD برای بررسی تنوع ژنتیکی گردو یک روش کارآمد می باشد. این ژنوتیپ ها با پایه ژنتیکی متفاوت و صفات مناسب باغبانی نشان دادند که کاندیدهای مطلوبی برای استفاده مستقیم یا در برنامه بهبود کمی و کیفی گردو هستند.

گردو، تنوع ژنتیکی، تجزیه خوشه ای و RAPD