CIVILICA We Respect the Science
(ناشر تخصصی کنفرانسهای کشور / شماره مجوز انتشارات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: ۸۹۷۱)

از خیال عارفان تا تخیل ژیلبر دوران

عنوان مقاله: از خیال عارفان تا تخیل ژیلبر دوران
شناسه ملی مقاله: JR_JMLK-10-18_001
منتشر شده در شماره 18 دوره 10 فصل در سال 1397
مشخصات نویسندگان مقاله:

نسیم کرامت - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
حسین فقیهی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا

خلاصه مقاله:
خیال و تخیل جوهره اصلی هنر و ادبیات هستند؛ از وهم گرفته تا رویا و الهام و مراتب قدسی، از دوره یونان باستان تا فلسفه و عرفان اسلامی، همه با خیال و تخیل پیوند دارند. این دو واژه اگرچه نزدیک اند، تعاریف متفاوتی دارند. توجه به خیال در عرفان اسلامی قرن های چهارم تا ششم هجری و حتی پس از آن، جایگاهی ویژه داشت؛ به طوری که سهروردی در قرن پنجم عالم مثالی خیال را تعریف کرده است. اما در همین دوره زمانی، یعنی دوره قرون وسطی، در غرب خیال و تخیل معادل وهم و خرافات و جنون انگاشته می شد. رویکردهای اخیر غربی ها به معارف شرق و به ویژه نظریه های عرفان شرقی و اسلامی، تاثیرات شگفت انگیزی بر دانش غربی، به ویژه در حوزه علوم انسانی، برجای گذاشت. در این دوره، شرق شناسانی چون هانری کربن و گاستون باشلار، با بهره گیری از معارف شرق، تغییراتی جدی در رویکرد نسبت به تخیل و شیوه های نقد ادبی به وجود آوردند و درنهایت ژیلبر دوران توانست با بهره گیری از تعالیم شرقی و نیز روش متقدمان خود، به بررسی انسان شناسانه ساختارهای تخیل و دسته بندی صورت های تخیلی بپردازد. در این پژوهش که به روش کتابخانه ای انجام شده است، علاوه بر تعریف و تبیین دو واژه متشابه خیال و تخیل، به بررسی نظریه های شرقی و غربی که منشاهای اصلی نظریه ژیلبر دوران بوده اند، پرداخته شده است و درنهایت، تاثیرپذیری جریان تخیل شناسی و نقد تخیلی معاصر غربی و به ویژه ژیلبر دوران از معارف اندیشمندان مسلمان قرون وسطی نشان داده شده است.

کلمات کلیدی:
خیال, تخیل, عرفان, فلسفه, ژیلبر دوران

صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/871192/