محسن نظری - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.
علی ایزانلو - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.
محمدقادر قادری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.
زهره علیزاده - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.

ژنهای مهم کنترل کننده زمان گلدهی شامل ژنهای پاسخ به بهاره­سازی و فتوپریود نقش قابل توجهی در سازگاری جغرافیایی و عملکرد زراعی بالا و عملکرد بالقوه در غلات دارند. بررسی و درک تنوع آللی ژن­های بهاره­سازی و فتوپریود در برنامه­های اصلاحی گندم و گزینش والدین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا، هدف از این آزمایش بررسی تنوع آللی برای مکانهای ژنی VRN1 و Ppd1 با استفاده از نشانگرهای مولکولی کارکردی در 38 رقم گندم نان بود. در این تحقیق فراوانی آلل های vrn-A1، Vrn-A1a و Vrn-A1b در مکان ژنی Vrn-A1 به ترتیب 9/57، 5/39  و 6/2 درصد بود. در مکان ژنی Vrn-D1، آلل های vrn-D1 و Vrn-D1 به ترتیب دارای فراوانی 7/73 و 3/26درصد بودند. در مکان ژنی Vrn-B1، بیشترین فراوانی آللی مربوط به Vrn-B1a با 7/44درصد بود، در حالیکه فراوانی آلل های Vrn-B1b، Vrn-B1c و vrn-B1  در این مکان ژنی به ترتیب 0/21، 4/18 و 2/13 درصد بود. تنوع آللی برای ژن­های فتوپریود نیز در جمعیت مورد مطالعه یافت شد. بطوریکه در مکان ژنی Ppd-D1، فروانی آلل های Ppd-D1a و ppd-D1b به ترتیب 0/71 و 0/29 درصد بود. در مکان ژنی Ppd-B1، 18 ژنوتیپ Ppd-B1a و 20 ژنوتیپ ppd-B1b را نشان دادند. بطور کلی فراوانی آلل Ppd-D1a بیشتر از بقیه بوده و به دنبال آن به ترتیب فراوانی آلل Vrn-A1a، Vrn-D1، Ppd-B1b و Vrn-B1a بیشتر بود. این نتایج نشان می­دهد که فراوانی آلل غالب در مکان­های ژنی VRN1 و Ppd-D بیشتر بوده و بر این اساس، بیشتر ارقام بهاره و غیر حساس به فتوپریود می­باشند. نتایج این تحقیق می تواند به بهنژادگران در برنامه های اصلاحی گزینش به کمک نشانگر یاری نماید.

فتوپریود, نشانگر مولکولی, ژنوتیپ, بهاره سازی