منصور پهلوان - استاد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران
معصومه شیردل - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س)، تهران

عبارت ( فی ظلمات ثلاث) (الزمر/6)، از جمله ظریف ترین اشارات علمی قرآن درباره اسرار آفرینش انسان است. در روایات معصومین(ع) مصداق آن را، ظلمت بطن، رحم و مشیمه ، یا ظلمت گوشت، پوست و خون و یا غلاف های در هم تنیده دانسته اند. در مجموع، سه دیدگاه در باب مفهوم این تاریکی های سه گانه وجود دارد: پرده های درون رحمی ، لایه های پوششی جنین و فضاهای میان پرده ها و لایه ها . با توجه به معنای واژه ظلمت که به مکان و فضای بدون نور اطلاق می شود، می توان گفت که در اینجا فضاهای بین لایه ها و پرده ها مد نظر است و شامل فضای بین شکم و رحم، بین کوریون (گوشت رحم) و آمنیون (مشیمه) و بین آمنیون و جنین می شود. مفاهیم مورد نظر در روایات معصومین(ع) نیز ناظر به محتویات همین فضاهاست. همچنین، در آیه فوق، بر اهمیت این فضاهای پوششی در محافظت از جنین تاکید شده است.

مفهوم، ظلمات ثلاث، بطن، رحم، مشیمه