فاطمه نیک خو - استادیار گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی
وجیهه السادات هاشمی زاده - کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه تهران

هدف: اختلال طیف اتیسم اختلال عصبی تحولی هست که بر مهارت های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری فرد تاثیر می گذارد. یکی از مشکلات رفتاری که به درجات مختلف در کودکان با اختلال طیف اتیسم دیده می شود، رفتارهای قالبی است. در بسیاری از تحقیقات اثر بخشی مهارت های حرکتی بر کاهش مشکلات رفتاری از جمله رفتارهای قالبیکودکان با اختلال طیف اتیسم مورد بررسی قرار گرفته است اما در این تحقیقات، اثر همزمان چند روش مداخله ای در بهبود مشکلات رفتاری کودکان با اختلال طیف اتیسم بررسی و مشخص نشده که بهبود این مشکلات صرفا ناشی از تمرینات حرکتی و یا تعامل این روش با سایر روش هاست. در این تحقیق سعی بر آن است که با در نظر گرفتن محدودیت تحقیقات پیشین به این موضوع پرداخته شود که آیا تمرینات حرکتی بر بهبود رفتارهای قالبی کودکان با اختلال طیف اتیسم موثر است روش: در این پژوهش، از طرح تک آزمودنی استفاده شده است. آزمودنی ها 3 پسر در محدوده سنی 7-11 سال مبتلا به اختلال طیف اتیسم می باشند که در مجتمع استثنایی عدالت خدمات آموزشی و توانبخشی دریافت می کنند. ابزار جمع آوری داده های این پژوهش را مشاهده نظام دار تشکیل می دهد. با توجه به ماهیت رفتارهای آماج که دارای شروع و پایانی آشکار است، روش ثبت فراوانی رویدادهای رفتاری انتخاب و وقوع رفتارهای آماج در مدت زمان 20 دقیقه توسط معلم و پژوهشگر ثبت می شود. یافته ها: پس از طی ده جلسه درمانی، میزان فراوانی رفتارهای قالبی در آزمودنی اول و سوم کاهش یافت. در رابطه با آزمودنی 2 نتایج نشان داد که میزان رفتار قالبی وی (راه رفتن بی هدف) بدون هیچ نظم خاصی افزایش و کاهش یافته است که به نظر می رسد به دلیل تشابه فعالیت حرکتی انتخاب شده در این تحقیق و رفتار قالبی آزمودنی مورد نظر است. نتیجه گیری: مطالعه حاضر بیانگر تاثیر تمرین های حرکتی بر کاهش رفتارهای قالبی کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم می باشد. با توجه به این که یکی از مشکلات اصلی این کودکان وجود رفتارهای قالبی است، لزوم استفاده از رویکردهای مناسب درمانی و توانبخشی ضروری به نظر می رسد.

اختلال طیف اتیسم، رفتار قالبی، تمرینات حرکتی