شهریار شهیدی - دانشیار روانشناس بالینی دانشگاه شهید بهشتی

هدف مهم روان شناسی مثبت نگر، از طرفی مطالعه و تحقیق درباره چگونگی ایجاد و تداوم بخشیدن به عواطف مثبت مانند شادی، امید و اعتماد است و از طرف دیگر بهره جستن از سازمان ها، نهادها و موسساتی است که می توانند اندیشه های مثبت را در افراد پرورش دهند و تداوم بخشند. یکی از اقدامات اساسی که متخصصین فعال در این زمینه نسبت به آن مبادرت ورزیده اند، تلاش برای تدوین نوعی نظام طبقه بندی برای تشریح توانایی ها و مهارت های مثبت انسان است. نخستین طرح این طبقه بندی توسط پیترسون و سلیگمن در سال ٢٠٠٤ میلادی، تحت تاثیر و به تبعیت از راهنمای معروف تشخیصی و آماری که سال هاست توسط روان شناسان و روان پزشکان برای طبقه بندی بیماری های روانی مورد استفاده قرار گرفته، به چاپ رسید. در طبقه بندی نیروها و توانمندی ها، شش گروه از توانائی های انسان به شرح زیر شناسایی و مشخص شده است: خرد و دانایی که شامل خصوصیاتی چون خلاقیت، کنجکاوی، پذیرا بودن در برابر تجربه های نو، عشق به یادگیری و داشتن وسعت نظر می شود. شجاعت، شامل خودباوری، پایداری، سرزندگی و کمال و نوع دوستی که شامل خصلت هایی چون عشق ورزیدن، مهربان بودن و هوش اجتماعی می شود. سه گروه دیگر عدالت جویی، اعتدال و تعالی هستند. عدالت جویی در برگیرنده پدیده هایی چون رعایت حقوق شهروندی، رهبری و رعایت بی طرفی و طرفداری از حق است و اعتدال شامل بخشایش، فروتنی، آزرم و خود نظم دهی می شود. تعالی دربرگیرنده طیف گسترده ای از خصوصیات و فعالیت های انسان از جمله شوخ طبعی، قدر دانستن، امیدوار بودن و دانستن ارزش زیبائی ها و شگفتی های زندگی می باشد. در مقاله حاضر، خصوصیات این طبقه بندی تشریح و امکانات موجود برای استفاده از این روش برای بررسی و ارتقاء سلامت روان در انسان مورد بحث قرار می گیرد.

روان شناسی مثبت نگر، طبقه بندی، توانمندی ها، سلامت روان