سمیرا سکوتی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم خاک دانشگاه زنجان،
احمد گلچین - استاد گروه علوم خاک دانشگاه زنجان،
طاهره منصوری - دانشجوی سابق دکتری دانشگاه زنجان،

میزان کربن آلی خاک توسط دو فاکتور اساسی شامل میزان کربن ورودی به خاک و سرعت تجزیه آن کنترل می شود. ترکیبی از فاکتورهای محیطی و بیولوژیکی و همچنین کیفیت بقایای گیاهی در سرعت معدنی شدنکربن آلی در خاک نقش دارند و میکروب ها عامل اصلی در تجزیه بقایا می باشند. بقایای گیاهی جنگلی که دیرتر تجزیه می شوند تا مدت زمان طولانی تری در خاک باقی می مانند و به ذخیره بیش تر کربن در خاک کمک می کنند. هدف این پژوهش مطالعه تاثیر کیفیت بقایای گیاهی به صورت خالص و مخلوط بر معدنی شدن کربن آلی بود. فاکتورهای مورد بررسی شامل نوع بقایای گیاهی زراعی ( 100 % یونجه، 100 % کلش گندم، 50 % یونجه + 50% کلش گندم، 75 % یونجه + 25% کلش گندم ، 75 % کلش گندم + 25% یونجه ) و مدت زمان خوابانیدن بقایا ( 3 و 6 ماه) بودند. پس از سپری شدن فواصل زمانی خوابانیدن، میزان معدنی شدن کربن آلی در نمونه های مختلف گیاهی اندازه گیری گردید. نتایج نشان دادند که بیشترین مقدار هدر رفت کربن آلی به صورت دی اکسید کربن از بقایای یونجه خالص به میزان 16 / 83 درصد و کمترین مقدار هدررفت کربن از بقایای کلش خالص به میزان 43 / 66 درصد اتفاق افتاد. با افزایش مدت زمان خوابانیدن بقایا مقدار هدررفت کربن افزایش یافت. بنابراین نتایج نشان داد که با اختلاط بقایای گیاهی مرغوب با بقایای گیاهی نامرغوب سرعت تجزیه بقایای گیاهی نامرغوب افزایش یافت.

دینامیک کربن آلی، نوع بقایای گیاهی، خوابانیدن بقایای گیاهی، تجزیه کلش گندم، تجزیه بقایای یونجه