جعفر نیکبخت - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان
عذرا آقاجانلو - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه زنجان

کمبود آب و کاهش تدریجی منابع آب تهدیدی اساسی برای بشر و اکوسیستم های طبیعی است. با توجه به کاهش میزان آب قابل دسترسی در سالهای اخیر و لزوم مدیریت مناسب آب آبیاری و همچنین با توجه به نتایج قابل قبول مدل گیاهی AquaCrop در شبیه سازی عملکرد گیاه بر اساس تیمارهای مختلف آبیاری، در این مطالعه کارآیی مدل AquaCrop در کم آبیاری گیاه گندم در منطقه زنجان ارزیابی شد. دادههای مورد لزوم پژوهش، از مقادیر واقعی اندازه گیری شده در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال زراعی 1389-1390 تهیه گردید. آزمایش مزرعه ای به منظور بررسی واکنش گیه گندم به تیمارهای مختلف کم آبیاری به صورت طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام گرفته بود. تیمارهای آبیاری در آزمایش شامل تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی گیاه بود. مدل با داده های تکرار اول مقادیر واقعی واسنجی گردید. سپس با وارد کردن شاخص برداشت تکرارهای دوم و سوم کلیه تیمارهای آبیاری، عملکرد و بهره وری مصرف آب گیاه گندم برای آنها شبیه سازی و پیش بینی شد. بر اساس نتایج، بیش ترین اختلاف بین مقادیر شبیه سازی شده و مقادیر واقعی عملکرد و بهره وری مصرف آب به میزان 6/9 و 7/0 درصد (به ترتیب) در تیمار 80 درصد نیاز آبی و در تکرار سوم حاصل شد و کم ترین اختلاف به میزان 1/0 و 0/5 درصد (به ترتیب) در تیمار 60 درصد و 80 درصد تکرار دوم (به ترتیب) به دست آمد. مقدار (R(2 مقادیر شبیه سازی شده و مقادیر واقعی عملکرد و بهره وری مصرف آب 0/96 و 0/99 (به ترتیب) حاصل شد که نشان از کارایی خوب مدل در شبیه سازی و پیش بینی مقادیر عملکرد و بهره وری مصرف آب گیاه گندم در شرایط کم آبیاری می باشد.

کم آبیاری، مدل AquaCrop، عملکرد، بهره وری مصرف آب، گندم