مهدی صدیق - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم

در جامعه شناسی شهری، حاشیه به آن سنخ از زیست شهری اطلاق می گردد، که در حومه شهرها، تعدادی خانوار بد مسکن، یک مرکز جمعیتی یا شهرک مانندی را بوجود آورند. در نظام کهن شهرهای ایران که مناطق مسکونی در آن با تفکر سیستم محله ای شکل گرفته بود، محله در شکل گیری بنیان های اجتماعی از درجه اهمیت زیادی برخوردار بود و مفاهیمی چون احساس تعلق و حس مشارکت را همراهی می نمود. این امر سبب می گردید که حس مسئولیت پذیری و کنترل رفتار انسان و به تبع آن کاهش جرم و بزهکاری مؤثر واقع گردد. متاسفانه در حال حاضر بدلیل وجود مهاجرین با فرهنگ های متفاوت در تهران و همچنین عدم انطباق کیفیت ها و کمیت های فضایی مناطق مسکونی با نیازهای موجود و عدم توجه به مسائل فرهنگی، اجتماعی، روابط انسانی در برنامه ریزی ها سبب دگرگون شدن چهره محله به عنوان یک شاخص معرف شهر شود و همچنین کاهش ارتباطات و تعاملات مناسب بین شهروندان در محدوده محله و از دست رفتن هویت ها و الگوهای مشارکتی بین افراد حادث گردد و درنتیجه زمینه برای وقوع بحران اجتماعی در سطح محلات بخصوص در محلات حاشیه نشین تهران فراهم شده است. فقدان برنامه ریزی مناسب و توجه صرف به طرح های کالبدی شهری باعث ایجاد صدمات جبران ناپذیر به توان زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی محلات بوده است که امروزه با واژه بحران شناخته می شوند از قبیل: بحران فقر، بحران حاشیه نشینی، بحران جرم و جنایت و غیره در کلان شهر تهران را می توان اشاره کرد، این مقاله در پی پرداختن به موضوع بحران ها و آسیب های اجتماعی در محلات تهران می باشد و در این پژوهش از الگوی توصیفی و تحلیل برای بررسی و شناسایی و اولویت بندی نوع آسیب های اجتماعی و پراکنش آن در شهر تهران پرداخته و در نهایت با بررسی نقاط قوت و ضعف کالبدی و فضایی تهران، به ارائه راهکارهای مناسب در ارتباط با تحقق راهبردهای برنامه ریزی شهری در جهت کنترل آسیب های اجتماعی بپردازد.

حاشیه نشینی - آسیب های اجتماعی- محلات شهری- کلان شهر- تهران