زهره قادر مرزی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم

شهرنشینی شتابان در چهاردهه گذشته در ایران و تهران چندین پیامد منفی داشته است که عبارتند از: افزایش فقرک آلودگی محیط زیست نظیر آلودگی هوا، آلودگی آب و افزایش فاضلاب، آلودگی خاک ناشی از مواد زائد شهری و صنعتی، کمبود خدمات شهری، کمبود منابع آب آشامیدنی و پیدایش زاغه ها و مسکن های غیرقانونی به علت سرعت رو به رشد شهرنشینی شهرداری فاقد منابع مالی و سازمانی برای ارائه خدمات اصلی شهری است و سرمایه گذاری بیشتر به محله های ثروتمند و متوسط اختصاص داده شده است. اما شهروندان فقیر به حال خود رها شده و برای دستیابی به خدمات اصلی، مکانیسم های غیررسمی پیدا نموده اند. در بیشتر موارد فقرا زمین های بخش دولتی را تصرف کرده و به هزینه خود سرپناهی ساخته اند که لزوماً مطابق قوانین ساخت و ساز و استانداردها نیست. ارائه خدمات در اینگونه مساکن در حداقل است. .برای دستیابی به محیط زیست پایدار شهری، لازم است که شهرها در زمینه حل مشکلات ساختاری نظیر کاهش فقر، ایجاد تغییرات اجتماعی و نهادی، توسعه زیرساخت ها و خدمات و مدیریت کنترل آلودگی و اکوسیستم ها، اقدام نمایند. برای حل موفقیت آمیز این مشکلات باید آگاهی و دید وسیعتری نسبت به شهرها ایجاد شود. چنین دیدگاهی در استراتژی شهری جدید بانک جهانی با نام شهرهای در حال گذار: دیدگاه راهبردی موضوعات دولت های شهری و محلی در سال 2000 ارائه شده است. در همین ارتباط سوالاتی به شکل زیر مطرح می باشند:1- ریشه مشکلات و مسائل کلان شهر تهران چه عواملی می باشد؟2- روند رشد و توسعه کلان شهر تهران از ابتدا تا زمان حاضر به چه صورتی بوده است؟

کلان شهر، فقر، توسعه، زاغه نشینی، آلودگی، تهران