داود غلامپور - کارشناس ارشد بیابان زایی
حمید ترنج زر - استاد یار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
عباس احمدی - استاد یار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

بیابان زایی پدیده ای است که در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب رخ می دهد و سببکاهش پتانسیل اراضی می گردد. جهت ارزیابی بیابان زایی تحقیقات مختلفی در داخل و خارج کشور صورتگرفته که منجر به ارائه مدل های ملی و منطقه ای شده است. در این تحقیق از مدل مدالوس( به علتآسانی،دردسترس بودن دادهها وسازگاری با شاخص های مؤثرتردرتخریب اراضی استفاده شد).هدف ازاین تحقیقارائه نقشه تخریب اراضی منطقه شرق شهرستان خمین ( دهستان گله زن ) می باشد . در مدل مدالوس از معیارخاک ( شاخص های عمق خاک، بافت خاک،پوشش سنگریزه ، درجه شیب ، مواد مادری، شرایط زهکشی) ومعیار اقلیم (شاخصهای بارندگی،خشکی، و جهت شیب ) و معیار پوشش گیاهی ( درصد پوشش گیاهی ،مقاومت در برابر خشکسالی و حفاظت در برابر فرسایش) استفاده گردیده است، بدین منظورابتداباکمکاطلاعات خاکشناسی موجودوواحدهای کاری تعریف شده درمنطقه،اقدام به حفر 6 پروفیل خاک شناسی، تشریحونمونه برداری در 6 واحدخاک موجود درمنطقه گردید و شاخص های مورد نظر در آزمایشگاه اندازه گیریشدند.سپس نقشه تخریب اراضی از امتیازدهی هرشاخص باکمک جدولهای مربوطه و میانگین هندسی بدستمقایسه بین شاخص ها درخاک منطقه صورت گرفته وتعیین Arc GIS آمد. درنهایت داده ها با کمک نرم افزارشودکه آیا بین آنها اختلاف معنی داری وجوددارد یاخیر. در مدل مدلوس براساس نتایج حاصل ازنقشه بدست آمده 100 درصد منطقه در کلاس بیابان زایی بحرانی قرار دارد که معیاراقلیم با ارزش عددی 2/11 بیشترین تاثیر و معیار پوشش گیاهی با ارزش عددی 1/2 کمترین تاثیر را در بیابان زایی منطقه داشته است. ودربین شاخص های موردبررسی شاخص بارندگی بیشترین نقش باارزش عددی 4 و شاخص خشکی با ارزش عددی 1 کمترین نقش رادربیابان زایی منطقه داشته است.

بیابان زایی، IMDPA, GIS، مدالوس،شاخص ،خمین