رضا کریمی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه
محسن فرشادفر - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه
عزت اله فرشادفر - استاد دانشگاه رازی,
علی اشرف جعفری - استادیار موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

یونجه یکی از مهم ترین گیاهان علوفه ای و مرتعی است که به دلیل دارا بودن خصوصیات ارزنده مانند عملکرد و پروتئین بالا ، خوش خوراکی و قابلیت هضم ، سازگاری مناسب با شرایط اقلیمی به عنوان ملکه گیاهان لقب گرفته است . بررسی تنوع ژنتیکی از طریق صفات موفولوژیکی مهم ترین مرحله از عملیات به نژادی گیاهان می باشد. به این منظور تعداد ٥٠ رقم و ژنوتیپ یونجه دائمی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه مورد آزمایش قرار گرفتند . صفات مورفولوژیکی و فیزیولو ژیکی مانند : وزن تر، وزن خشک، تاریخ ظهور اولین گلدهی و تاریخ ٥٠ % به گل رفتن یادداشت گردید . به کمک نرم افزار spss تجزیه های آماری از جمله تجریه کلاستر و تجزیه به مولفه های اصلی بر اساس روش های آماری چند متغیره انجام شد . بین نمونه های مختلف اختلاف معنی دار مشاهده گردید . در تجزیه کلاستر ٥٠ ژنوتیپ مورد مطالعه در ٥ گروه قرار گرفتند که به ترتیب گروه اول دارای ٣٢ عضو ، گروه دوم یک عضو ، گروه سوم دارای ١٥ عضو ، گروه چهارم یک عضو و گروه پنجم یک عضو دارا می باشند. بر اساس جدول فاصله ژنتیکی، بیشترین فاصله ژنتیکی 89/851 مربوط به ارقام شمار ه 18 (جیرفتی) و شماره ٤٤ (محلی کبریت ) می باشد . کمترین فاصله ژنتیکی مربوط به رقم های شماره 7 (MK) و شماره ٨ (بومی کاشان ) می باشد. 97/245% از واریانس مربوط به مؤلفه اصلی اول می باشد که نقش بسزایی را در تنوع ایفاد می نماید. متنوع ترین صفات عبارتند از تعداد پنجه، ارتفاع بوته ، وزن تر و وزن خشک می باشد. بنابراین به منظور انتخاب می توان تأیید بیشتری بر روی این صفات نمود.

یونجه, تنوع فنوتیپی, عملکرد, پروتئین