اکبر رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
امین فرنیا - استادیار زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
محمد شاهوردی - محقق ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد
خسرو استکی اورگانی - دانشجوی دکتری خاکشناسی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

به منظور بررسی تأثیر تراکم بذر، فاصله ردیف و نوع چین بر بعضی خصوصیات کیفی بذر تولیدی شبدر ایرانی آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش اسپل یت فاکتوریل در دو سطح اصلی تراکم بذر (D4=10 ،D3=7 ،D2 =5 ،D1 =31 کیلوگرم بذر رد هکتار ) و فاصله ردیف شامل 30=S1 و 40=S2 و 50=S3 سانتیمتر در سطح فرعی نوع چین در 24 تیمار و 3 تکرار به صورت مزرعه ای اجرا شد. سپس بذور به دست آمده از هر تیمار و تکرارهای مربوطه به آزمایشگاه برده و در قالب طرح کاملاً تصادفی درون ژرمیناتور جهت اندازه گیری فاکتورهای درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و شاخص بنیه بذر کشت گردید . نتایج حاصل نشان داد که در اعمال اثر متقابل سه جانبه تراکم بذر در فاصله ردیف در نوع چین د ر مورد صفات درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی در این اثرات سه جانبه بین تیمارها اختلاف معنیداری وجود ندارد . ولی در اعمال اثر متقابل سه جانبه در مورد صفت متوسط جوانه زنی روزانه در سطح α=1% و صفت شاخص بنیه بذر بین تیمارها در سطح α=1% اختلاف معنی داری وجود داش ته و در این آزمایش تیمار با تراکم بذر پنج کیلوگرم درهکتار در فاصله ردیف 30 سانتیمتر در چین دوم بیشترین متوسط جوانه زنی روزانه و تیمار با تراکم بذر سه کیلوگرم در هکتار در فاصله ردیف 40 سانتیمتر در چین دوم بیشترین بنیه بذر را داشت

بنیه بذر، جوانه زنی بذر، سرعت جوانه زنی، شبدر ایرانی و متوسط جوانه زنی روزانه