طاهره عالمزاده - کارشناس ارشد تاریخ هنر ایران باستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر

محدوده باستانی یانیق تپه در 31 کیلومتری جنوب غربی تبریز، در بخش شرقی روستای تازه کند شهرستان خسرو شهر قرار دارد. یانیق تپه، یکی از محدوده های استقراریی فرهنگ کورا ارس در محدوده زمانی هزاره چهارم پیش از میلاد است. منشا این فرهنگ در شمال غرب ایران است، ماورا قفقاز می باشد. مهمترین شاخص های فرهنگ، شامل الگوهای استقراریی و سفال می باشد. در این مقاله با تکیه بر خاستگاه اولیه این فرهنگ در ماورا قفقاز، معماری منطقه در سه بازه زمانی مورد بررسی قرار می گیرد، و بر وجود دو سبک معماری متفاوت شامل معماری مدورکه بیشتر ویژگی قلمرو شرقی کورا ارس می باشد و معماری چهارگوش که بیانگر ویژگی های قلمرو غربی می باشد، تاکید شده است. هدف این مقاله، بررسی رابطه سبک معماری یانیق تپه طی دوره های زمانی با تاثیر پذیری از خاستگاه فرهنگی کورا ارس و نیازهای منطقه ای می باشد. معماری گرد و مدور که از شاخص های یانیق می باشد در ماورا قفقاز به صورت یک سنت بوده است و در برخی مناطق ماورا قفقاز نیز معماری چهارگوش دیده شده که معادل آن در دوره هایی از یانیق تپه نیز گزارش شده است.

الگوهای استقرار، معماری مدور، یانیق تپه