حامد طهماسبی زاوه - دانشجوی باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان
فرشید ایروانی قدیم - استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان

مطالعات باستان جانورشناسی و تحلیل نمونه های استخوانی در یک منطقه می تواند به شناخت هرچه بیشتر ما از وضعیت اجتماعی اقتصادی، الگوهای زندگی (یکجانشینی - کوچروی) و اقتصاد معیشتی، در یک محدوده جغرافیایی کمک نماید. بدین منظور در این نوشتار با هدف تحلیل الگوی معیشتی و روشن شدن بخشی از مسایل باستانشناسی، به مطالعه شواهد حضور حیوانات اهلی و وحشی در شمالشرق ایران پرداخته شد. این پژوهش عموماً بر تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از مطالعات باستان جانورشناسی صورت گرفته در دو استقرار تپه برج وتپه دامغانی متکی است. مطالعات باستان جانورشناسی نشان می دهد که اقتصاد متکی به دامپروری، پرورش گوسفند و بز و در مرتبه بعد پرورش گاو اصلیترین منبع تأمین پروتئین حیوانی در شمال شرق ایران، حداقل از اواخر دوره مس سنگی تا عصر آهن میانی را تشکیل می داده است. هرچند درصد پایین حضور نمونه های استخوان های حیوانات وحشی حاکی از پایین بودن وابستگی به شکار در این جوامع است، اما همچنان شکار تأمین بخشی از پروتئین مورد نیاز این جوامع را بر عهده داشته است. نتایج بهدست آمده حاکی از آن است که الگوی اقتصاد معیشتی در خراسان با جنوب ترکمنستان همخوانی بیشتری دارد تا با تپه حصار دامغان و همچنین تحلیل درصد نمونه های استخوانی نشان از کاهش جمعیت گاو و همچنین کاهش وابستگی به شکار در عصر مفرغ متأخر و آهن در این منطقه دارد که می توان آن را با تغییر الگوهای زندگی در شمال شرق ایران مرتبط دانست.

مطالعات باستان جانورشناسی، شمال شرق ایران، دامپروری، شکارورزی، عصر مس سنگی، عصرمفرغ