محدثه جعفری - دانشجوی کارشناسیارشد، بخش علوم دام، دانشگاه بیرجند
همایون فرهنگ فر - استاد، بخش علوم دام، دانشگاه بیرجند
محمدباقر منتظرتربتی - استادیار، بخش علوم دام، دانشگاه بیرجند
محمدباقر صیادنژاد - کارشناس ارشد مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی، کرج

وراثت پذیری یک پارامتر ژنتیکی است که میتواند به دلایلی مانند تغییر ساخت ژنتیکی و شرایط محیطی پرورش، برای یک صفت و جمعیتی خاص، در بازه ی زمان تغییر کند؛ از این رو، لازم است پارامترهای ژنتیکی صفات مهم اقتصادی در هر چند سال، مورد پایش مجدد قرار گیرند. از دیرباز، صفت اصلی مورد توجه اکثر پرورش دهندگان گاو شیری، تولید شیر بوده است، که بر درآمد واحد گاوداری اثر عمده ای دارد. اجزای تنوع ژنتیکی و محیطی برای پیشبینی ارزش اصلاحی حیوانات، مورد نیاز میباشند. هدف از تحقیق حاضر، برآورد اجزای واریانس و وراثتپذیری برای صفت تولید شیر دورهی شیردهی گاوهای شیری زایش اول ایران بود. داده ها توسط مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی (وزارت جهاد کشاورزی) ارایه گردیدند. تعداد 327.190رکورد شیر متعلق به 327.190 راس گاو شیری در دوره ی اول شیردهی (فرزندان 5.260 پدر و 235.172 مادر) توزیع شده در 637 گله (در 15 استان) و زایش کرده بین سالهای 1376 تا 1394 مورد استفاده قرار گرفتند. برآورد حداکثر درستنمایی محدود شده اجزای واریانس ژنتیکی افزایشی و باقیمانده برای صفت مزبور، توسط یک مدل دام و به وسیله نرم افزار DMU محاسبه شد. در مدل، اثرات ثابت استان، گله، سال و ماه زایش، اثر تصادفی گاو، و همچنین متغیرهای کمکی طول دوره ی شیردهی، سن نخستین زایش و درصد توارث نژاد هلشتاین گنجانده شدند. تعداد کل حیوانات شجره 460.363 راس و تعداد کل معادلات در سیستم 461.103 بود. نتایج نشان داد برآورد واریانس های ژنتیکی افزایشی و باقیمانده بهترتیب 684.363 (با اشتباه معیار (13.155 و 1.795.408 (با اشتباه معیار (10.230 کیلوگرم به توان دو، و وراثت پذیری صفت 0/276 (با اشتباه معیار (0/0048 بودبا. توجه به مقدار نسبتا مطلوب وراثت پذیری صفت تولید شیر در گاوهای شیری کشور، نتیجه گیری میشود که میزان پاسخ به انتخاب مطلوبی را میتوان برای صفت مذکور طی نسل های متوالی ایجاد نمود؛ مشروط به این که در برنامهی انتخاب گاوهای (نر و ماده) برتر در گله های تحت پوشش رکوردگیری، ارزش اصلاحی آنها مورد استفاده قرار گیرد

صفت تولید شیر، گاوهای شیری، مدل دام، وراثت پذیری