سمیرا افراخته - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
اسفندیار فرهمندفر - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
آیدین حمیدی - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات ثت و گواهی بذر و نهال
هادی درزی رامندی - دانشجوی دکترای اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

در این تحقیق با استفاده از یک دستگاه خشک کن با بستر سیال، اثر پارامترهای دما و تغییرات وضعیت بستر بذر درون خشک کن بر خصصویات کیفی بذر و برخی ویژگی های مرتبط با بنیه بذر در دو رقم سویای ساری (JK) و کتول (DPX) تولید شده به ترتیب در استان های مازندران و گلستان، بررسی گردید. بذرهای برداشت شده پس از مشروط سازی با یک خشک کن بستر سیال نوع و عده ای، در دماهای 40، 30، 50 و 60 درجه سانتیگراد در سه حالت بستر ثابت، آستانه سیال سازی و سیال تا میزان رطوبت بذر استاندارد (حدود 12 درصد) خشک شدند. آزمون جوانه زنی و آزمون های مربوط به بنیه بذر با استفاده از روش های انجمن بین المللی آزمون بذر در آزمایشگاه مرکزی تجزیه کیفی بذر مؤسسه تحقیقات ثبت و واهی بذر و نهال انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. سپس طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و شاخص طولی بنیه بذر در آزمون پیری تسریع شده ارقام تعیین شدند. نتایج آزمون های آزمایشگاهی نشان داد که طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و شاخص طولی بنیه بذر هر دو رقم در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. همچنین مقایسه میانگین ها هر دو رقم کتول و ساری نشان داد که کمترین میزان طول ریشه چه، ساقه چه و سایر صفات دردمای 60 درجه سانتی گراد، بستر سیال و آستانه و بیشترین میزان این صفات در دمای 30 و 40 درجه سانتیگراد، بستر آستانه و سیال بود. در هردو آزمایش رقم کتول (DPX) نسبت به ساری (JK) مقاومت بیشتری از خود نشان داد که احتمالاً به دلیل خصوصیات ژنتیکی آن می باشد.

سویا، خشک کردن بستر سیال، دمای کردن، کیفیت بذر، پیری تسریع شده