اکبر حکمت - دانشجوی کارشناسی ارشدعمران مهندسی آب دانشگاه علم و صنعت
سعید فرزادپور - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط ریست
عباس قاهری - استادیار دانشگاه علم و صنعت
محسن سعیدی - دانشیار دانشگاه علم و صنعت

تاثیر عوامل محیطی و فرایندی متعدد در تالابها پیش بینی عملکرد آنها در فرایندها ی تصفیه ای را دشوار ساخته است. یکی از فاکتور- های چالش برانگیز در بررسی عملکرد تصفیه ایی تالابها، تغییرات دمایی و فصلی می باشد. تاثیر تغییرات فصلی و دمایی بر تالابها در جوامع مختلف محل اختلاف فراوان می باشد. مطالعات متعدد جهانی و محلی نتایج متفاوتی را در بر داشته است. هدف از مطالعه حاضر بررسی عملکرد رودخانه ها ی تالابی در فصول سرد می می باشد. رسیدن به یک نتیجه مشخص در این زمینه مستلزم انجام مدیریت مناسب مطالعات می باشد به این معنی که انتخاب فاکتور مورد مطالعه و مشخص نمودن نوع تالاب حائز اهمیت فراوانی می باشد. نظر به اهمیت تالابهای طبیعی به عنوان حلقه واسط منابع تولید و پذیرنده و نیز جایگاه زیستی انواع گونه های گیاهی و حیوانی آنها، این نوع از تالاب ها به عنوان موضوع تحقیق انتخاب گردید. نیترات و BOD نیز به دلیل جایگاه مواد آلی و مغذی در تالابها و نیز مشکلاتی که این فاکتورها در اکوسیستم های طبیعی بوجود می آورند، به عنوان شاخص های آلودگی در نظر گرفته شده اند. مطالعات گوناگون، با هدف موضوع این تحقیق، بر روی نیترات نتایج مشابه و در مورد BOD نتایج متفاوتی را در بر داشته است. این مطالعات نشان می دهند که راندمان حذفی نیترات تالاب ها در ماههای سرد کاهش می یابد و در مورد BOD بسته به شرایط محیطی حاکم بر اکوسیستم نتایج متفاوتی ارائه گردیده است. مطالعات موجود در این زمینه، به صورت نتایج میدانی و مدل سازی عددی ارائه گردیده است. در تحقیق حاضر، نتایج مطالعات میدانی جهت بررسی عملکرد رودخانه های تالابی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور رودخانه سقز به دلیل تغییرات فصلی کاملا مشهود و نیز وجود گستره بالایی از تالابهای طبیعی در اطراف آن و همچنین سابقه تحقیقاتی منطقه، مورد مطالعاتی مناسبی بوده و تحقیقات بر روی این رودخانه آغاز گردید. بدین منظور نتایج مطالعات انجام گرفته در منطقه، مورد بررسی قرار گرفت. در منطقه سنندج نیز مطالعاتی بر روی تالاب ها انجام گرفته است. برای رسیدن به یک جمع بندی مناسب در مورد عملکرد تالاب ها در منطقه مورد مطالعه ، نتایج و یافته های هر دو مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه حاضر نشان می دهد که راندمان حذفی نیترات و BOD تالاب های رودخانه سقز در ماههای سرد کاهش می یابد به طوری که در مهر ماه میزان حذف BOD ، 89 درصد و در دی ماه حدود 50 در صد می باشد. این روند در مورد نیترات حدود 40 درصد حذف در مهر بوده و در دی ماه مقدار نیترات نسبت به مهرماه حدود50 در صد افزایش را نشان می دهد.

رودخانه های تالابی ، فصل سرد ، تغییرات دمایی ، BOD و نیترات