مهدی شاهرخی ساردو - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های هیدرولیکی دانشگاه شهید باهنر کرمان
غلامعباس بارانی - استاد بخش مهندسی عمران دانشگاه شهید باهنر کرمان

ویژگی عمده در انحنا رودخانه، وجود جریان قوسی ثانویه است که به واسطه اختلاف نیروهای سانتریفوژ بین لایه های بالایی و پائینی جریان ایجاد می شود. این جریان نقش مهمی در تغییر پروفیل بستر و به نسبت در تنشهای برشی ایفا می کند. شتاب سانتریفوژ سیال بالائی را وادار می کند به سمت ساحل بیرونی برود و در مقابل سیال قسمت تحتانی به سمت دیواره داخل حرکت می کند که همراه با خود رسوب بستر را نیز جابجا می کند. این مقاله خاصل یک مطالعه آزمایشگاهی بر روی یک مدل فیزیکی رودخانه است که تاثیر دو نوع از صفحات مستغرق (صفحات انحنادار و صفحات زاویه دار ) در کنترل فرسایش در انحنا را مورد بررسی قرار می دهد. صفحات مستغرق قطعات مستطیلی نازکی هستند از جنس شیشه، فویل، گالوانیزه و ... که با زاویه کوچک نسبت به جهت اصلی جریان و به صورت آرایش های تکی یا چند تایی در امتداد طولی بستر قرار می گیرند. این مقاله بر روی یک مدل فیزیکی رودخانه، که در آزمایشگاه هیدرولیک دانشگاه شهید باهنر کرمان و از مصالح بنایی رایج ساخته شد، انجام گرفت. صفحات مستغرق انحنادار و زاویه دار در یک انحنا 180 درجه با هم مقایسه شدند. آزمایشات با دبی 35 لیتر بر ثانیه، شیب طولی 0/002 و قطر متوسط رسوب 1/6 میلیمتر انجام گرفتند. نتایج آزمایشات نشان می دهند که استفاده از صفحات مستغرق انحنا دار به صورت سه تائی عملکرد مناسب تری نسبت به دیگر حالات و همین طور نسبت به صفحات زاویه دار دارند و به میزان قابل توجه در تثبیت ساحل بیرونی انحنا موثر واقع می شوند.

مدل فیزیکی ، انحنای 180 درجه ، صفحات مستقرق انحناء دار ، صفحات مستقرق زاویه دار