سولماز حافظی زاده - کارشناس ارشد عمران ، کارشناس سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی
محمدحسین متین پور - کارشناس ارشد عمران، معاون عمرانی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

زلزله یکی از بلایای طبیعی است که همه ساله خسارات جانی و مالی فراوانی به همراه دارد و استان آذربایجان شرقی و اردبیل از استانهایی می باشند که جزو مناطق زلزله خیز فلات ایران به حساب می آیند. منشا زلزله از میان نظریه های مختلفی که به عنوان عامل اصلی زلزله ارائه گردیده نظریه حرکات زمین ساخت صفحه ای بیشترین مقبولیت را در میان لرزه شناسان یافته است. طبق نتایج این نظریه باید دانست که گسلها عامل و منشا زلزله اند و نه نتیجه و حاصل آن. حادثه هایی که در دهه های اخیر در معدودی نقاط اتفاق افتاده است منجر به قبول این فرض شده است که لایه های کم عمق سنگی پوسته زمین ممکن است در اثر نفوذ آب ثقلی در بین آنها و نیز در اثر تغییرات تنشهای بین آنها حاصل از ایجاد دریاچه های جدید سدها، در معرض دگرشکی و جابجایی موضعی قرار گیرد و در نتیجه موجب افزایش لرزه خیزی منطقه و حتی پدید آمدن زلزله گردد. زلزله های مذکور که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند زلزله های القایی ( RIS) می باشند. با توجه به وجود آمار متعدد از افزایش زمین لرزه ها پس از ساخت سدهای بزرگ و آبگیری مخزن آنها، ضرورت مطالعه زلزله های القایی احساس می شود بنابراین در این پژوهش ضمن ارائه آمار فوق و با مشخص نمودن گسلها و مناطق پرخطر زلزله بر روی نقشه استانهای آذربایجان شرقی و اردبیل و همچنین با استفاده از پهنه بندی شدت زلزله های بزرگ تاریخی تا سال 2002 میلادی ارتباط زلزله های بزرگ با گسلها بررسی شده و با پهنه بندی 1) فاصله گسلها 2) فاصله از زلزله های بزرگ تاریخی 3) شدت زلزله های بزرگ و جانمایی مکانی سدهای این دو استان بر روی آنها تحت سیستم اطلاعاتی جغرافیایی ( GIS) اطلاعات اولیه ای بدست می آید که پس از بررسی دقیق آنها و در نظر گرفتن شرایط منطقه و خود سد، از میان آنها سدهایی را که برای آنها مطالعه زلزله های القایی ضروری بنظر می رسد مشخص می گردد.

زلزله های القایی ( Reservoir induced seismic) ، سد( Dam) ، گسل ( Fault) ، زلزله ( Earthquake)