مصطفی مقدسی - کارشناس ارشد سازه، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
ابوالقاسم کرامتی - استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر دانشکده عمران

مقاوم سازی ساختمان های بلند در مقابل نیروهای جانبی یک اصل مهم و اساسی در طراحی این سازه ها می باشد. به طوری که با افزایش ارتفاع ساختمان، انتخاب نوع سیستم سازه ای مقاوم که اهداف طراح را در کنترل تغییر شکل های جانبی و بکارگیری کمترین مصالح مورد نیاز، ارضاء کند اهمیت خاصی پیدا می کند. در طرح سازه ای بلند، ایده سازه لوله ای، ایده ای متداول و بسیار اقتصادی است که ابتدا توسط فضلوخان (Fazlur Khan) ارائه گردید و در حال حاضر در بلندترین سازه های دنیا بکار رفته است. در این سیستم مقدار مصالح مصرفی برای هر متر مکعب کف ( یا سقف) در مقایسه با قاب های صلب متداول تا نصف کاهش می یابد. سیستم قاب لوله ای در اساسی ترین شکل خود ستون های نزدیک به هم و تیرهای با عمق زیاد در پیرامون ساختمان است که در تراز طبقات با اتصالات صلب به هم وصل می شوند. به این ترتیب مقاومت جانبی سازه بوسیله قابهای مقاوم که به صورت یک لوله در محیط ساختمان قرار گرفته اند حاصل می شود. واکنش قاب لوله ای در مقابل نیروهای جانبی همانند یک تیر صندوقه ای است که از زمین طره شده است. در این سیستم ها به علت انعطاف پذیری تیرهای پیرامونی در قاب، تغییر شکلههای ناشی از برش ایجاد می شود و سبب می گردد که کارایی سیستم های لوله ای تا اندازه ای کاهش یابد در صورتی که تاخیر برشی (Shear Lag) به حداقل برسد می توان انتظار داشت که سازه لوله ای رفتار یک تیر طره با مقطع صندوقه ای را از خود نشان دهد. در این مقاله سعی شده است تاثیر لوله(های) داخلی بر رفتار سازه ای ساختمانهای لوله ای بلند مورد بررسی قرار گیرد، بدین ترتیب تاثیر لوله(های) داخلی بر تغییر مکانهای سازه ( تغییر مکان جانبی و تغییر مکان نسبی طبقات) و نیروهای وارد بر ستونها، علاوه بر مطالعه پدیده تاخیر برشی در سازه های لوله ای مذکور مورد بررسی قرار گرفته است.

سازه های لوله ای ، لوله های داخلی ، تاخیر برشی ، رفتار لرزه ای