علیرضا احمدی فینی - کارشناس ارشد برنامه ریزی حمل و نقل، دانشگاه علم و صنعت ایران
میقات حبیبیان - دانشجوی دکتری برنامه ریزی حمل و نقل، دانشگاه صنعتی شریف

در شرایطی که تقاضای جابجایی مسافر یک سیستم حمل و نقل همگانی به ظرفیت آن برسد، سیاست گذاران با راه حل های مختلف افزایش عرضه و مدیریت تقاضا مواجه می شوند . در چنین مواردی ساده ترین راه، افزایش عرضه و به تبع آن افزایش ظرفیت سیستم است که به صورت تزریق ناوگان به سیستم انجام می شود . در شرایطی که ظرفیت سیستم به سبب محدودیت هایی چون عدم امکان کاهش سرفاصله، قابل افزایش نباشد، بر حسب بودجه در اختیار، تغییر ت کنولوژی حمل و نقل، استفاده از سیستم های کمکی و یا راهکارهای مدیریت تقاضای حمل و نقل پیشنهاد می گردد. به دلیل هزینه بالای ارتقای تکنولوژی حمل و نقل در کریدورهای حمل و نقل مسافر، و در شرایط کمبود بودجه، راهکار استفاده از سیستم های کمکی تا زمان ارتقای سیستم ح مل و نقل همگانی، غالبا به عنوان یک راهکار کوتاه مدت مطرح می شود . در چنین شرایطی به منظور عملکرد بهینه سیستم، تعداد ناوگان سیستم کمکی باید با توجه به معیارهایی چون هزینه سرمایه گذاری اولیه و نسبت هزینه تعمیر و نگهداری دو سیستم برآورد گردد . در این مقاله پس ازبیان کلیاتی از ساختار شاخص ها و شاخص های عرضه و تقاضا ، وضعیت اتوبوس برقی تهران بررسی گردیده است . در ادامه روش محاسبه تعداد ناوگان مورد نیاز سیستم کمکی برای شبکه اتوبوس برقی ارائه شده است . شبکه اتوبوس برقی تهران به دلیل محدودیت های تعداد کلی ناوگان و تامین انرژی ناوگان در قطعات مسیر، دارای ظرفیتی محدود است . هرچند احداث خطوط مترو به عنوان تکنولوژی برتر حمل و نقل در دستور کار گردانندگان سیستم قرار دارد، ولی به سبب مشکلات هزینه ای و طولانی بودن زمان احداث آن، در حال حاضر استفاده از سیستم اتوبوس دیزلی در کنا ر خطوط اتوبوس برقی به عنوان راهکار در نظر گرفته شده است . روش ارایه شده در این مقاله برآورد تعداد ناوگان اتوبوس های دیزلی به منظور به تعادل رساندن شاخص عرضه و تقاضا برای شبکه اتوبوس برقی را امکان پذیر می سازد.

ناوگان، مسافر- کیلومتر جابجا شده، استهلاک، اتوبوس برقی، اتوبوس دیزلی