محمدرضا سقراط - کارشناس ارشد مهندسی زلزله، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه
ناصر خاجی - دانشیار مهندسی زلزله، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه ترب
حمید زعفرانی - استادیار مهندسی زلزله، پژوهشگاه بین المللی زلزلهشناسی و مهندسی زل

شتابنگاشتهای ثبت شده در هنگام رویداد زلزله علاوه بر اثر چشمه و مسیر، تحت تأثیر شرایط ساختگاهی نیز میباشند. اثرات ساختگاهی میتواند منجر به تغییرات اساسی در محتوای حرکات قوی زمین شود و لذا شایسته است مورد توجه بیشتری قرار گیرد. با توجه به اینکه اطلاعات اثرات ساختگاهی در همه جای دنیا، از جمله ایران اندک است، یک راه حل، استفاده از روابط عمومی است که بر مبنای یک تقسیمبندی کلی از رده ساختگاه قرار دارد ( مانند مدل بور و جوینر) . یک راه حل دیگر، استفاده از نسبت افقی به قائم طیف فوریه (تکنیکH/V است که به کمک آن میتوان اطلاعاتی از اثرات ساختگاه را استنتاج کرد. در این مطالعه، از تکنیک اخیر استفاده شده است. در این تحقیق، از 363 رکورد، که 237 رکورد آن مربوط به ساختگاه سنگی و 126 رکورد مربوط به ساختگاه خاکی میباشد، استفاده شده است. بعد از تصحیح رکوردها، قسمت موج S را از هر سیگنال استخراج کرده و عمل تیپرینگ، در دو انتهای موج انجام میشود. همچنین رکوردهای با فاصله کانونی بیش از 200 کیلومتر از بانک دادهها حذف گردیدهاند. سپس ضریب کاپا با استفاده از شیب لگاریتم طیف فوریه هموارشده در فرکانسهای بالا (معمولا بزرگتر از 5 هرتز)، برای هر دو مؤلفه افقی و قائم، و برای ساختگاههای سنگ و خاک تعیین میشود. در نهایت اثرات ساختگاهی با استفاده از H/V و کاپا تعیین می- شوند و انحراف معیار مدل اثرات ساختگاهی نیز تعیین میگردد.

اثرات ساختگاهی، روش H/V ، موج برشی، تیپرینگ، ضریب کاپا، زلزله های شمال ایران