حسن صباحی - عضو هئیت علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی

با توجه به اثرات مخرب زیستمحیطی کش اورزی متداول که ناشی از مصرف بی رویه نهادههای شیمیایی ازجملـه کودهـای شیمیایی و آفتکشها میباشد روز به روز بر اهمیت توجه به کـشاورزی پایـدار افـزوده مـی شـود . سیـستم هـای کـشاورزی متداول نشان دادهاند که اگر چه به کمک کودهای شیمیایی و سموم، در کوتاه مدت میتوان به عملکردهـای بـالایی دسـت یافت ولی پایداری حاصلخیزی و سلامت خاک زراعی در این سیستمها زیر سوال است . با توجه به اهمیـت ایـن موضـوع ، آزمایش حاضر به مدت دو سال و در قالب طرح بلوکه ای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شـد تیمارهـای کـودی شـامل : تغذیــه شــیمیایی : 0 ، 50 ، 100 ، 150 )میــزان توصــیه شــده ) و 200 کیلــوگرم نیتــروژن از منبــع اوره ) F0 تــا F4 )، تغذیــه تلفیقی: M1F3: 50kg N ha-1 از منبع کود دامی + 150 kg N ha -1از منبع اوره 35% دامی + 100% شیمیایی) M1F2: 50kg N ha-1 از منبع کود دامی + 100kg N ha-1 از منبع اوره (35% دامی + 65% شیمیایی)، M2F1: 100kg N ha-1 از منبع کود دامی+ 50 kg N ha -1 از منبع اوره (65% دامی + 35% شیمیایی)، تغذیه آلی : M3: 100kg N ha-1 کود دامی %100) دامی ). وزن مخصوص ظاهری خاک تحت ت أثیر تیمارهای کودی قرار نگرفت . مـصرف 39/6 کـ ود دامـی در طول دو سال توانست ظرفیت نگهداری آب خاک را %35 و %40 به ترتیب نسبت به شـاهد و تیمـار کـود شـیمیایی بهینـه افزایش دهد . کربن و نیتروژن بیوماس میکروبـی در تیمـار شـاهد پـایین بـود و در پـلات هـای دریافـت کننـده کـود دامـی و شیمیایی به طور معنی داری افزایش یافت ( جدول ).8 این افزایش در تیمارهای تلفیقی ( متوسط %55 در سـه تیمـار تلفیقـی ) و آلی %)71) بیشتر از سیستم شیمیایی %)27) بود . بین سیس تم آلی و تلفیقی اختلافـی از نظـر میـزان کـربن آلـی خـاک وجـود نداشت ولی کربن بیوماس میکروبی در تـیمار آلی بیشتر از تلفیقی بـود . فعالیـت دهیـدروژناز هـم وضـعیتی مـشابه بیومـاس میکروبی خاک داشت . به نظر می رسد تلفیق کود دامی و شیمیایی با افزایش رشد و تراوشـات ریـشه توانـسته اسـت کمبـود مواد آلی اضافه شده به خاک از طریق کود دامی را جبران کند . متفاوت بودن نوع مواد آلی اضافه شده به خـاک مـی توانـد تفاوت تأثیر دو سیستم کوددهی آلی و تلفیقی را بر بیوماس میکروبی توجیه کند