میکائیل بدرزاده - عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی - گروه مرتع و آبخیزداری
احمد توبه - عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی - گروه زراعت و اصلاح نباتات
جمشید آردن - کارشناس آزمایشگاه گیاه شناسی

جنس ماشک Vicia L. ، یکی از جنس های بزرگ تیرة پروانه آسا Fabaceae می باشد که حدود 166 گونه از آن روی کرة زمین وجود دارد . در این مطالعه، طی سال های 1384 و 1385 ، نمونه های گیاهی و بذرگونه های وحشی و زراعی ماشک از مراتع و زمین های زراعی نقاط مختلف استان اردبیل جمع آوری شده و نمونه های گیاهی در هرباریوم دانشکده نگه داری گردید . بعد از بررسی و مطالعۀ منابع علمی در مورد سیستماتیک گیاهی و کلیدهای شناسایی گونه های ماشک، نمونه های گیاهی جمع آوری شده، با نمونه های موجود در برخی هرباریوم های داخلی و خارجی مقایسه و مورد شناسایی قرار گرفتند . در شناسایی گونه ها، صفات کمی و کیفی ماکرومورفولوژیکی و میکرمورفولوژیکی مورد توجه بوده و معیار مقایسه قرارگرفتند . بعلاوه، برای درک بهتر موضوع، از تصاویر اسکن شده و عکس های دیجیتالی نیزاستفاده شد . در این تحقیق، 10 گونه، 4 زیرگونه و یک واریته از ماشک ها مطالعه گردید . نتایج حاصل از این تحقیق به شرح زیر است : – 1 گزارش زیر گونۀ Vicia sativa ssp. Segetalis (Thuill.) Celak. ، اولین بار در ایران؛ -2 گزارش واریته ای از ماشک برگ پهن با نام علمی Vicia narbonensis L. var.affinis ، اولین بار در ایران . -3 بررسی ها نشان دادکه به منظور حفظ گونه های نادر و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آنها، نیاز به تکثیر بذر آنها می باشد . با توجه به نتایج این تحقیق زمینۀ مناسب برای مطالعات بعدی در مورد ماشک های استان اردبیل، مانند بررسی های سیتوژنتیکی و کاریوتیپی، بررسی ارزش غذایی آنها در تغذیۀ دام و طیور، کاربرد آنها در کشاورزی به عنوان کود سبز، کشت آنها در زمین های آیش و استفاده از آنها در احیاء مراتع، فراهم گردیده است .

vicia spp.,Vicia sativa ssp. segetalis,Vicia narbonenensis var. affinis