مسعود توفیقی - دانشگاه پیام نور تهران
افسانه صدری فرد - مدرس دانشگاه پیام نور بجنورد
لیلا جلال آبادی - مدرس مجتمع آموزشی بم
علی مستوفیان - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

توزیع متعادل زیرساخت ها و کاهش نابرابری در استفاده از منابع، امکانات و تسهیلات، یکی از مهمترین معیارهای اساسی توسعه ی پایدار در سطح مناطق به شمار می رود. در برنامه ریزی آمایش سرزمین به منظور هدایت گردشگران با توجه به زیرساخت های م وجود، رفاه گردشگران و کاهش اثرات نامطلوب آنها بر محیط زیست، رتبه بندی نواحی و ایجاد گردشگری پایدار ضروری می باشد. در این رابطه تکنیک های گوناگونی برای سنجش میزان توسعه یافتگی نواحی وجود دارد که از آن جمله می توان به مدل استاندارد شده و مدل Topsis اشاره نمود. پژوهش حاضر با هدف سطح بندی شهرستان های استان خراسان شمالی جهت ارزیابی پتانسیل های گردشگر آن به منظور جلوگیری از تخریب محیط زیست پرداخته است. نوع این تحقیق بر اساس هدف کاربردی است که به صورت توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. ارزیابی سطح توسعه یافتگی در این پژوهش بر اساس 8 شاخص انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش شهرستان های استان خراسان شمالی می باشد. تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای Excle انجام گرفته و در نهایت نقشه ی سطوح توسعه یافته و توسعه نیافته ی شهرستان ها با استفاده از نرم افزار GIS ترسیم گردیده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با توجه به مدل تاپسیس، شهرستان مانه و سملقان رتبه اول و در ا نتهای طیف رتبه بندی شهرستان فاروج جایگاه هفتم را کسب نموده است. همچنین بر اساس مدل استاندارد شده شهرستان بجنورد (مرکز استان) با کسب امتیاز (0.294) توسعه یافته ترین شهرستان و شهرستان فاروج با کسب امتیاز (-0.475) توسعه نیافته ترین شهرستان استان خراسان شمالی بوده اند که این امر، لزوم اهمیت و توجه به ارتقای سطح زیرساخت های گردشگری را در نواحی محروم تر چندین برابر می کند.

گردشگری پایدار، سطح توسعه یافتگی، مدل استاندارد شده، مدل Topsis